Hoe lang kunnen we overleven zonder elektriciteit?

Stel je een leven zonder elektriciteit voor. Kun je aan het werk, koken of je huis verwarmen? Als je in een stedelijk gebied woont, is het antwoord waarschijnlijk nee. Digitalisering verandert de manier waarop we leven, met meer geautomatiseerde en met internet verbonden apparaten dan ooit tevoren, waardoor de effecten van stroomuitval veel groter zijn. Europese steden zijn slecht voorbereid op stroomuitval. Het rapport “Elektriciteit: hoe lang zouden we zonder kunnen?” onderzoekt hoe onze steden zouden worden beïnvloed door langdurige stroomstoringen en hoe de kwetsbaarheid voor stroomstoringen kan worden verminderd. 

Stroomstoringen treden om vele redenen op, waardoor je ineens zonder goedkope energie komt te zitten in huis. Hoogspanningsleidingen kunnen tijdens storm of door hevige sneeuwval, vallende bomen of zelfs verbogen takken naar beneden komen. Hoogspanningsleidingen zijn ook gevoelig voor extreme hitte. Exploitanten van elektriciteitscentrales vormen een risico op menselijke fouten, en verouderde componenten in de elektriciteitsinfrastructuur kunnen ook stroomuitval veroorzaken. In de meest ernstige gevallen kunnen elektriciteitscentrales worden getroffen door een ongeval of bijvoorbeeld brand, waarbij een storing van een enkel apparaat kan leiden tot wijdverbreide verstoringen, mogelijk resulterend in brandstoftekorten of een gebrek aan andere belangrijke hulpbronnen. Klimaatverandering zal waarschijnlijk leiden tot extremer weer, waardoor het risico op stroomuitval toeneemt.

Stroomstoringen vormen ernstige problemen op het gebied van veiligheid, wonen, vervoer, werk, verwarming, voeding, vrije tijd en gezondheidszorg. Europese steden zijn namelijk afhankelijk van elektriciteit om te kunnen functioneren. De meeste stadsbewoners zijn in het dagelijks leven sterk afhankelijk van stroom. De pompen die water naar appartementen en huizen brengen, zijn afhankelijk van elektriciteit. Dit betekent dat bij stroomuitval het water in hoogbouw zou blijven stromen. Op lagere verdiepingen zal de waterbeschikbaarheid verslechteren als watertorens zonder water komen te zitten. Verwarmingssystemen zijn ook afhankelijk van elektriciteit, net als koelkasten en diepvriezers. Bij stroomuitval zouden ook verlichting, ventilatiesystemen en andere apparaten die dagelijks worden gebruikt, niet meer werken.

Hoe kan de kwetsbaarheid voor stroomstoringen worden verminderd en de veerkracht van elektrische systemen in Europa worden vergroot? Als de stroom weg is, is hij weg. De voorbereiding die je zou kunnen doen is om wat ingeblikt voedsel, water en een zaklamp in opslag te hebben. Op landelijk niveau ligt de sleutel bij technische veiligheid en het functioneler maken van stroomdistributienetwerken. Technische veiligheid heeft niet alleen betrekking op stroomdistributienetwerken en elektriciteitscentrales; het vereist een holistische benadering die het milieu, de steden en de industrie omvat. Denk bijvoorbeeld aan technische veiligheid bij het ontwerpen van verkeersregelinstallaties, elektrische sloten, installatietechniek, verwarming, koeling, waterhuishouding enzovoort.

Technische veiligheid omvat twee belangrijke aspecten. Ten eerste, in dit geval in elektriciteitscentrales en energiedistributienetwerken: wat kan er in de eerste plaats worden gedaan om noodsituaties te voorkomen? Ten tweede: wat kan er worden gedaan om de maatschappelijke overlast bij stroomuitval tot een minimum te beperken? In een noodsituatie moet alles in het werk worden gesteld om de samenleving veilig te houden; het uiteindelijke doel moet echter zijn om veerkrachtige elektrische systemen voor de lange termijn te bouwen. Zo zullen we nooit de titelvraag hoeven te beantwoorden!