Groen Gooi: Veenontginningen om de kachel te laten branden

HUIZEN - De tentoonstelling Groen Gooi is tot en met 30 september te zien in het Huizer Museum aan de Achterbaan 82. De tentoonstelling maakt deel uit van het Erfgoedfestival Groen in Gooi & Vecht.

De tentoonstelling belicht op verschillende manieren de negen landschappen die onze regio rijk is. In een serie verhalen vertellen we daar meer over. Deze week staan de veenontginningen centraal.

Veen
Toen in vroege tijden het landijs de heuvelrug opduwde, bleven Eem- en Vechtdal een moeras. Daar begon veen te groeien, tot boven het grondwater. Bulten van hoogveen met daaronder dik laagveen.

Als je het veen laat drogen tot turf brandt het prima in de kachel en het keukenfornuis. Als je alleen het hoogveen weghaalt en sloten graaft voor drainage ontstaat er bruikbare landbouwgrond. Zo ontstonden de veenontginningen vanaf 1350.

Brandstof
In de veenontginningen werd hier en daar ook laagveen uitgebaggerd omdat er behoefte bleef aan brandstof. De veenbagger werd gedroogd op legakkers langs de veensloten.

Als de sloten diep werden en de legakkers smal sloegen de legakkers soms weg door golfslag en wind. Zo ontstonden de veenplassen van Kortenhoef en Ankeveen als een uit de hand gelopen veenwinning.

Menselijke fout
Een menselijke fout leidde zo tot prachtige natuurgebieden. Het wemelt er van de libellen en vogels. Hier is het nog steeds zoals Jac. P. Thijsse het honderd jaar geleden beschreef.

Het landschap van de veenontginningen is heel karakteristiek en herkenbaar door de smalle kavels en de langgerekte bebouwing langs de ontginningswegen. Dit is het landschap van de Hollandse polderluchten, riet, wilgen en schapen op nog steeds drassige grond.

Plasgezichten
Kunstenaar Egbert (E.R.D.) Schaap (1862-1939) groeide op aan de Vecht. Hij schildert stads- en bosgezichten met donkere kleuren, en weidse plasgezichten op groot formaat.

Het schilderij 'Kortenhoefse Plas' is daarvan een voorbeeld. In 1940 werd dit werk opgenomen in de collectie Hilversum en het is voor deze tentoonstelling gerestaureerd.

Lichtweergave
Ook het werk 'Brug over de vaart langs de Herenweg te Ankeveen' laat zien dat Schaap het landschap zorgvuldig waarnam en er een bijzondere stemming aan gaf door lichtweergave en wolkenpartijen.

Het laatst genoemde werk hangt normaal op de werkkamer van wethouder Jan Jaap de Kloet in Wijdemeren, nu te zien in de tentoonstelling. Het werk wordt beheerd door de Stichting Kunstbezit 's-Graveland.

Impressie
In de tentoonstelling Groen Gooi zijn 6 werken uit hun collectie te zien. Maar ook is een groot deel van de collectie digitaal te bewonderen. Ook de stichting heeft alle werken laten restaureren en het geeft een mooie impressie van de veengebieden van ons Gooise landschap.

Zie ook HuizerMuseum.nl.


Met weer prachtige beelden en een liedje van Ernst van der Sloot.