De Haven van Huizen.
De Haven van Huizen.
Huizer dialect

'n Bietjen naekaauwen over de haven- en kustvisie

Mensen

HUIZEN - De geméënte het ëvreugen an de inwooëners van 't darp of ze 'n visie (da's steeds vur 'n weloverweugen méëning over 'n zaak en hoo of dee z'n aigen zou mótten óntwikkelen) hemmen. Ze bedoeëlen 'n visie over de haven en over de kust. Wat de haven angaet zou 'k zeggen; graaf tum affer de Balatum langest, zoëas 't vroger was, mar dan langer …

Dat lullëke gebouw van Thales mótten ze vur de vlakte gooien, en dan zoë deur graven langest de Havestraet tot an de Baanbergenweg an too. De Havestraet zou daer netuurlijk 'n héël ainde van ópknappen, en 't boëtjiesvolk kan zoë 't darp in varen, 'k zie 't al héëlemol vur me. 't Zou netuurlijk nog mooier wezen azze ze deur graven zouwen tot waar Joësie Órgel vroger z'n kruidenierswinkeltjen had, staenen de minsen oëk metéënen in 't ouwe darp. Minsen dee d'r goeëd kijk óp hemmen, zoëas ik, wurdt héël dikkels nijt naer ëluisterd, snóbbig mar waar …'t Is netuurlijk allemol mar 'n bietjen flaauwekul, mar wat zou 't mooi wezen as 't kón nij, net as in Bunschoëten …
In Bunschoëten stap je van de boët of zoë 't darp in, bósschóppen dooën, 'n vissien en 'n slukkien halen, 'n aindjen kuieren en de boët weer óp, óp 't darp an.

De geschiedenis van de haven
Vroger gebruikten de Huizere visters de haven van Naerden, totdat in 1683 de haven daerzoë ovvësleuten wurden. Vanof dee tijd wurden de vis annëvoerd óp de ree vur 't darp. De schuiten wurden daerzoë ëlost, en de vis wurden mót kruiwages en paerd en wagen an wal ëbrocht. 't Darp had too die tijd de groëste vloët van de Zuierzee, dat wazzen nog ëries tijen.

De visserij hier in darp het 'r dus vur ëzorgd dat we in 1854 'n aigen haven kregen, naedat 't in 1829 nijt lukten ómdatte ze 't nijt berappen kónnen. In 1849 wurden d'r FL. 6000,- bij mekaar ëlegen deur verschaien vistermannen, en dee wouwen Fl. 30,- 't jaar havegeld betalen, zoë is 't begunnen. De haven is héëlemol mót de hangd uitëgreuven, kaj-je je vandaag an de dag gien meer vurstellen nij, too die tijd wisten ze nog wat werken was … Ze binnen 'n groët jaar bezig ëweest óm dum uit te graven, en zeuven october 1854 leup de Huizere vloët vur 't eerst de haven binnen.
Bij 'n zuien wijnd kónnen de schuiten de haven nijt in zailen en wurden ze d'r innëtrukken mót 'n touwe, dat was 'n héël gehaister. Deur de visserij kwammen d'r oëk hanges in 't darp, 18 óp 't hoëgtepunt van de visserij. De vis wurden annëvoerd deur bijkangs 200 schuiten, dee ze teugesworig 'bótters' neumen. De meeste vis wurden in Duislangd verkocht, deur minsen dee ze 'Duise kruiers' neumden. De kruiers en de vis gungen mót 't spoor óp Duislangd an. Bij 't ketoor van Westlangd kaes (de Scheten), an de Zuierzee, staet nog 'n mooi béëld mót 'n Duise kruier d'r óp.

In de 70'er jaren is de haven breejer ëmaakt vanof waar nou eethuis de 'Kalkoves' staet. Jaren later, dat zal zoë'n bietjen ëweest hemmen too Hotel Newport en 't Nautisch kwartier annëlegen wurden is t'r nog vuul meer verangerd. De kniek naer links dee die vroger maakten wurden nou naer reks ëmaakt, de werkhaven wurden annëlegen en de jachthaven kwam daer oëk nog tussedeur. De pier dee nou langest Newport loëpt was vroger de linker pier, vanof de haven ëzien, dee lait nou reks nij. As je óp de haven leup zag je an de overkangt oëk alléënig mar waie en koeëien, de méënt. De héële méënt is nou volëbouwd mót wooëningen, febrieken en aar gedoo, 't ziet 'r nijt uit, over 'visie' ëspreuken. 't Zal mijn benijwen wat of ze dooën gaenen. Mót de kust hemmen ze 't beter vur mekaar, as je 't mijn vragen …

Kréëlis van lange Kees van Wessel Spek

'n Beetje napraten over de haven-en kustvisie

De gemeente heeft gevraagd aan de Huizer ingezetenen of ze een visie (dat is ABN voor een weloverwogen mening over een zaak en hoe deze zich zou moeten ontwikkelen) hebben. Ze bedoelen een visie over de haven en over de kust. Wat de haven betreft zou ik zeggen; graaf hem achter BN International langs, zoals het vroeger was, maar dan langer …

Dat lelijke gebouw van Thales moeten ze tegen de grond schuiven, en dan zo door graven langs de Havenstraat tot aan de Baanbergenweg aan toe. De Havenstraat zou daar natuurlijk een heel stuk van opknappen, en het bootjesvolk kan zo het dorp in varen, ik zie het al helemaal voor me. 't Zou natuurlijk nog mooier zijn als ze door zouden graven tot aan waar Joost van Amstel vroeger zijn kruidenierswinkeltje had, staan de mensen ook meteen in het ouwe dorp. Mensen die er kijk op hebben, zoals ik, wordt vaak niet naar geluisterd, jammer maar waar …'t Is natuurlijk allemaal maar een beetje gekkigheid, maar wat zou het mooi zijn als het zou kunnen, net zoals in Bunschoten … In Bunschoten stap je van de boot af zo het dorp in, boodschappen doen, een visje en een drankje nuttigen, een stukje wandelen en de boot weer op, richting Huizen

De geschiedenis van de haven
Vroeger maakten de Huizer vissers gebruik van de haven van Naarden, totdat in 1683 de haven daar afgesloten werd. Vanaf die tijd werd de vis aangevoerd via de rede voor Huizen. De schepen werden daar gelost, en de vis werd met kruiwagens en paard en wagen aan wal gebracht. Huizen had destijds de grootste vloot van de Zuiderzee, dat waren nog eens tijden.

De visserij hier in het dorp heeft er dus voor gezorgd dat we in 1854 een eigen haven kregen, nadat het in 1829 niet lukte vanwege geldgebrek. In 1849 werd er Fl. 6000,= bij elkaar gelegd door een groot aantal vissers, en die wilden Fl. 30,- havengeld per jaar betalen, zo is het begonnen. De haven is helemaal met de hand uitgegraven, dat kan je je tegenwoordig niet meer voorstellen hè, destijds wisten ze nog wat werken was … Ze zijn ruim een jaar bezig geweest om hem uit te graven, en zeven oktober 1854 liep de Huizere vloot voor het eerst de haven binnen.

Bij een zuider wind konden de schepen de haven niet in zeilen en werden ze er ingetrokken aan een stuk touw, dat was hard werken. Door de visserij kwamen er ook visrokerijen in het dorp, 18 stuks op het hoogtepunt van de visserij. De vis werd aangevoerd deur bijna 200 schepen, die ze tegenwoordig botters noemen. De meeste vis werd in Duitsland verkocht, door mensen die ze Duitse kruiers noemden. De kruiers en de vis gingen met de trein naar Duitsland toe. Bij het kantoor van Westland kaas (de Scheten), aan de Zuiderzee, staat nog een mooi beeld met o.a. een Duitse kruier erop.

In de 70-er jaren is de haven breder gemaakt vanaf waar nu restaurant de Kalkovens staat. Jaren later, dat zal zo ongeveer geweest zijn toen Hotel Newport en het Nautisch kwartier gebouwd werden is er nog veel meer veranderd. De knik naar links die hij vroeger maakte werd naar rechts gemaakt, de werkhaven werd aangelegd en de jachthaven is daar ook nog tussendoor aangelegd. De pier die nu langs Newport loopt was vroeger de linker pier, vanaf de haven gezien, die ligt nu rechts. Als je langs de haven liep zag je aan de overkant alleen maar weiland en koeien, de meent. De hele meent is nu volgebouwd met huizen, industrie en van alles, het ziet er niet uit, over visie gesproken. 't Zal mij benieuwen wat ze gaan doen. Met de kust hebben ze het beter voor elkaar, als je 't mij vraagt...

Uit de krant