De lokale strijd tegen terrorisme
HUIZEN - Hoeveel inwoners uit Huizen strijden er in Syrië? Hoeveel zijn er daar inmiddels al gesneuveld? Wat doet de gemeente om te voorkomen dat mensen uitreizen? Wat kunnen wij zelf doen om te voorkomen dat we hier radicaliseren? Vragen die actueel zijn geworden sinds twee gezinnen uit onze gemeente eind vorig jaar werden aangehouden, omdat zij op het punt stonden naar Syrië af te reizen. Vragen waarop burgemeester Fons Hertog een antwoord geeft. Hij vertelt ook meer over hoe de gemeente radicalisering - het extremer worden van opvattingen - en polarisering - de versterking van tegenstellingen tussen mensen - wil tegengaan en daarmee de voedingsbodem voor terrorisme weg wil nemen.
De strijd tegen terrorisme werd voorheen de strijd tegen het jihadisme genoemd. Een woord dat afkomstig is van de Jihad, de term die ook wel eens voor oorlog wordt gebruikt. "Maar dat woord jihadisme gebruiken we niet meer, want die term is niet juist. Jihad is in de islam een heel positief iets namelijk", legt de burgemeester uit. "Het is de innerlijke strijd die iedere gelovige voert om een goede moslim te zijn. De term wordt ook gebruikt in tijden van oorlog, de kleine Jihad, maar die mag alleen gevoerd worden ter verdediging en moet uitgeroepen zijn door de daarvoor aangewezen vertegenwoordigers. Dat is in Syrië helemaal niet het geval. Deze term wordt daar echt misbruikt. Het gaat daar om een burgeroorlog en om terrorisme. Daarom gebruiken wij die term Jihadisme hier niet meer. IS wordt ook niet erkend; die bestaat namelijk niet, dit is een terroristische organisatie."
Is de situatie in Huizen te vergelijken het Belgische Molenbeek, waar een aantal mensen woonden die bij de aanslagen in Parijs betrokken waren?
"Het is niet te vergelijken. Zeker niet met de buitenwijken in Parijs, waar de politie niet eens durft te komen. Hier is er vertrouwen van de inwoners in de politie. Ook onder de moslims. Hier maken de wijkagenten het verschil en zorgen voor de succesfactor. Zij staan dicht bij de mensen, hebben het vertrouwen gekregen en zijn onze ogen en oren in de maatschappij." Dit vertrouwen is belangrijk, zodat ook informatie wordt gedeeld die van belang is. Een ouder moet zijn zorgen kunnen uiten als deze denkt dat zijn kind radicaliseert en wellicht zelfs naar Syrië wil afreizen. "We doen er alles aan om te voorkomen dat mensen uitreizen, zoals in augustus vorig jaar." De burgemeester - en de mensen die bij de gemeente het beleid maken - hebben sindsdien veel bijgeleerd als het gaat om radicalisering en polarisatie, zaken die kunnen leiden tot terrorisme. De gemeente is ook druk bezig het beleid om radicalisering en polarisatie te voorkomen vorm te geven voor de komende jaren. Het plan voor 2016 is bijna klaar en zal in januari naar de gemeenteraad gaan. "We hebben hiervoor ook extra geld gekregen van het Rijk. Het is de bedoeling dat dit beleid meerdere jaren gaat duren, maar het geld wordt jaarlijks toegekend." Kern van het plan is om polarisatie te voorkomen, de weerbaarheid van jongeren te vergroten en de verspreiding van extreem, radicaal gedachtegoed tegen te gaan. Ook overlegt de burgemeester regelmatig met collega-burgemeesters en de NCTV, de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid. Hier wordt kennis gedeeld. "We hebben ook een keer overleg gehad met een aantal Belgische collega's. Die vinden de aanpak in Nederland veel makkelijker, omdat zij te maken hebben met lokale, regionale en federale diensten. Dat is minder overzichtelijk."
Hoeveel inwoners uit Huizen zijn er in Syrië?
"We praten niet over getallen. In de eerste instantie omdat we geen etiket op iemand willen plakken en ten tweede omdat we niet altijd weten wat iemand daar is gaan doen. Iemand kan wel in Syrië zijn, maar we weten dan nog niet of iemand dan deelneemt aan de strijd of juist bezig is met het bieden van hulp. Er zijn er enkelen en daar houden we het bij."
Hoeveel zijn er al gesneuveld?
"Ik vind het niet mijn taak om dat te zeggen en bovendien zou ik zoiets ook nooit met zekerheid kunnen mededelen. Officieel staat er in het wetboek dat als iemand in het buitenland overlijdt er een officiële verklaring moet komen van de overheid van het land waarin hij is overleden. Syrië is in oorlog en er worden geen verklaringen afgegeven. Ik richt me dan liever op de gezinnen hier die iemand hebben verloren. Die hebben een trauma opgelopen en die proberen we zo goed mogelijk bij te staan."
Waarom willen mensen eigenlijk naar Syrië?
"Het is begonnen als een vrijheidsstrijd tegen president Assad. Veel mensen wilden gewoon daar mensen helpen die tegen hem streden met weinig middelen. Onder dat mom worden ook bijvoorbeeld jonge meisjes naar Syrië gelokt. Ze hebben een vaag idee wat ze daar kunnen verwachten, maar dat blijkt bij aankomst toch heel anders. Weg komen ze dan vaak niet meer." Daarom is het volgens Hertog van belang om jongeren die hier gevoelig voor zijn informatie te geven over wat er werkelijk gebeurt in Syrië. "Het zijn allerlei type jongeren. Van deze meisjes tot jongens die graag het avontuur zoeken. We moeten ze allemaal meer weerbaar maken. Ze de dingen aanreiken die ze nodig hebben om een andere beslissing te nemen dan af te reizen. Heel belangrijk daarbij is dat we ze niet buitensluiten. Ze niet van ons afduwen, zodat ze het gevoel hebben hier niet thuis te horen. Dat kan namelijk een voedingsbodem voor radicalisering zijn. Die jongeren zijn hier geboren en zijn onze zorg. Die taak moeten wij op ons nemen." Scholen zullen hier een grote rol in gaan spelen. "Dat doen ze samen met de stichting School en Veiligheid. Op hun website staat ook al veel over wat je kunt doen tegen radicalisering."
Wat doet de gemeente om te voorkomen dat mensen afreizen?
Op allerlei fronten wordt er aan gewerkt om er voor te zorgen dat mensen niet afreizen. Bijvoorbeeld door contacten te leggen met verschillende mensen uit de islamitische gemeenschap en andere personen in de gemeente die hierbij een rol kunnen spelen. "Ik had vroeger die contacten ook wel, maar niet zo intensief. Als je samen wilt werken om dit probleem op te lossen, dan moet je in die relaties investeren. Je moet elkaar ook wel eens dingen durven zeggen die misschien niet zo leuk zijn en je moet elkaar kunnen vertrouwen. Dat heeft van de moslimgemeenschap hier ook iets gevergd. Zij moesten ook leren om ons te vertrouwen en om dingen tegen ons te zeggen. Bovendien moet de gemeenschap zelf ook sterk worden om zelf dit soort problemen aan te kunnen pakken. Het goed om er ook een brede maatschappelijke discussie over te voeren en de gehele Huizer samenleving daarbij te betrekken. Dit is een genuanceerd probleem en het is goed als daar over gepraat wordt en gezamenlijk naar oplossingen gezocht." Vertellen over wie wat precies doet, doet hij niet. "In dit geval is het beter dat mensen hun werk in alle rust kunnen uitvoeren. Zo kunnen zij goede relaties opbouwen en kan op vertrouwelijke basis informatie uitgewisseld worden."
Helpt het dat er hier veel gelovige mensen zijn?
"Ik denk het wel. Naastenliefde speelt een grote rol in het geloof en dat helpt om open te staan voor andere mensen. Ik zie dat als een positief iets. Vaak wordt er ook naar een positieve verbinding gezocht in de geloofswereld. Islamitische mensen moeten gewoon met een hoofddoek op straat kunnen lopen. Er is geen verbod op. Geloof moet je kunnen uiten, tenzij je een bepaalde functie hebt. Dan kan het soms niet. Een huwelijksambtenaar moet bijvoorbeeld ieder huwelijk sluiten dat hier in Nederland wettig is."
Wat kunnen we zelf doen om te voorkomen dat mensen radicaliseren?
"Mensen die de islam aanhangen, worden nu wel aangekeken op hun geloof, vanwege alle gebeurtenissen. Daardoor worden ze naar buiten gedreven, voelen zich hier niet meer thuis en dat kan het begin van radicalisering zijn. Er wordt wel eens neerbuigend gedaan over het 'kopje thee' drinken, maar het helpt wel. Want dan praat je met elkaar en begrijp je elkaar beter. Jezelf open stellen helpt. En zoals laatst in het gesprek met wijk 1276 werd gezegd: gewoon simpel gedag zeggen tegen elkaar kan al het verschil maken." Tijdens diezelfde wijkbijeenkomst werd door de Turkse gemeenschap ook een verklaring afgegeven waarin zij aangeven dat zij net als iedereen afstand nemen van de terreur. "Zo'n signaal vind ik heel belangrijk. Zij doen dat vanuit het oogpunt dat wij samen de samenleving zijn. Dat is ook zo. Samen zijn we de samenleving en daar moeten we samen aan blijven werken."