'Wij zijn er voor steun en luisterend oor in de laatste levensfase'
Ze zijn er ter ondersteuning van mantelzorgers en bieden mensen in hun laatste levensfase steun en een luisterend oor. De Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg.
HUIZEN De Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) bestaat al langer dan 20 jaar, maar is sinds 2015 een zelfstandige afdeling in Huizen. De vrijwilligers worden gesubsidieerd vanuit het Ministerie van VWS en staan mensen bij die hun laatste levensfase zijn ingegaan. "We zijn er voor ze en bieden steun en een luisterend oor", aldus coördinator Geertruida Rebel.
Zij is een van de twee coördinatoren van de VPTZ en bemant de telefoon die 24 uur, zeven dagen per week, bereikbaar is. Als er ergens hulp nodig is, doet zij de intake. "Ik wissel ongeveer maandelijks af met de andere coördinator, Henny Westland, maar het is wel zo dat degene die de intake doet ook de hele zorgvraag afrondt." Als de hulp van de VPTZ wordt ingeroepen, kan de coördinator rekenen op zeven vrijwilligers die 'aan het bed zitten'. "Als coördinator ga dan naar de hulpvrager toe en heb een gesprek met degene die in de laatste levensfase zit en een eventuele partner of mantelzorger. We kijken dan waar hulp nodig is en waar er al hulp geboden wordt. Ik schat de situatie in en koppel vrijwilligers aan de inzet. We proberen zo min mogelijk verschillende mensen in te schakelen, maar soms komen meerdere vrijwilligers bij een persoon. Het hangt er maar net vanaf hoeveel hulp er nodig is." Die hulp bestaat voornamelijk uit het 'er zijn'. Met een luisterend oor, een kopje koffie of thee, eventueel een boterham of even opfrissen. Zo krijgt de partner of mantelzorger ook de tijd om even bij te tanken. "Wat we niet doen, is medische zorg bieden. Daar zijn anderen voor", licht Geertruida toe.
Ze vertelt dat landelijk maar liefst 75% van de mensen aangeeft graag thuis te willen sterven, maar slechts bij 25% gebeurt dat. "Vaak komt dat, doordat een partner of mantelzorger het niet meer aan kan. Dat is jammer, want wij kunnen met de Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg hier het verschil maken en er voor zorgen dat iemand thuis in zijn eigen omgeving kan sterven. Ik denk ook dat heel veel mensen niet weten dat onze organisatie bestaat. Het is nu ook tamelijk rustig." De lengte van de inzet is van te voren niet bepaald. "De laatste fase van iemands leven kan langer duren dan verwacht. Wij blijven hulp bieden zolang dat gewenst is."
Niet iedereen kan dit type vrijwilligerswerk doen. "Sommige mensen zijn bang voor de dood, willen er niet mee geconfronteerd worden", zegt Marijke van de Ridder, een van de vrijwilligers. Degene die het wel aankunnen, beginnen niet zonder een speciale opleiding van de VPTZ Academie. In ieder geval de introductie-cursus moet gevolgd worden en daarnaast zijn er vele modules, bijvoorbeeld over hoe te communiceren of omgaan met dementie. "Veel mensen hebben ook een achtergrond in de zorg", zegt ze. "Ik ook." Ze legt uit dat ze als jong meisje in de jaren '70 van de vorige eeuw in het ziekenhuis werkte. "Er waren alleen meerpersoons kamers. Als iemand op sterven lag, werd deze in de badkamer gezet. Dat heeft een grote indruk op me gemaakt. Ik heb altijd gevonden dat iedereen waardig thuis zou moeten kunnen sterven." Toen ze werd gevraagd om dit vrijwilligerswerk te gaan, was de keuze dan ook snel gemaakt. "Ik ben eerst een aantal jaren coördinator geweest en zit nu al weer negen jaar aan het bed. Ik krijg vaak de hoogte- en dieptepunten uit het leven van iemand te horen, want daar vertellen ze graag over. Er zitten ook wel heftige verhalen tussen. Soms is het ook makkelijker om tegen een relatief vreemde te vertellen."
Het afscheid is iets dat bij dit vrijwilligerswerk hoort. "Naarmate de tijd verstrijkt, treedt er verslechtering op in de situatie. Op een gegeven moment komt de vraag of je iemand de volgende keer nog zal zien. Meestal voelen we wel aan wanneer dat moment er aan komt." Geertruida: "Als iemand overleden is, dan gaan we ook naar de condoleance, begrafenis of crematie. Dat is ook een afsluiting voor ons." De vrijwilligers komen elke maand bij elkaar en praten dan over het werk, evalueren hun inzet of bespreken een casus. "Dat is leerzaam", zegt Marijke.
De organisatie werkt vanuit christelijke normen en waarden. "In het bestuur zitten afgevaardigden van de PKN-kerken, de Rooms Katholieke Parochie, de Christelijk Gereformeerde Kerk en de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt", zegt Geertruida. Dat wil niet zeggen dat VPTZ alleen mensen bijstaat die ook geloven. "Iedereen kan bij ons terecht." En wat nu als iemand uiteindelijk besluit om euthanasie te plegen, hoe gaan ze daar dan mee om? "Dat is een privé-zaak en verantwoordelijkheid van de betrokkenen."
Daarbij legt ze meteen uit wat het verschil is tussen euthanasie en palliatieve sedatie. Beide worden toegepast bij ondraaglijk lijden. Palliatieve sedatie wordt toegepast bij een terminale patiënt om diens lijden te verlichten door hem slaapmedicatie toe te dienen als het natuurlijk overlijden binnen 1 of 2 weken wordt verwacht. Euthanasie is volstrekt iets anders daarbij beschikt men zelf over het moment van hun dood.
VPTZ nodig? De coördinator is bereikbaar via 06 20 94 33 17.
Landelijk wil 75% van de mensen thuis sterven, het gebeurt bij 25%