'n Bietjen naekaauwen over de haven- en kustvisie
De geméënte het ëvreugen an de inwooëners van 't darp of ze 'n visie (da's steeds vur 'n weloverweugen méëning over 'n zaak en hoo of dee z'n aigen zou mótten óntwikkelen) hemmen. Ze bedoeëlen 'n visie over de haven en over de kust. Wat de haven angaet zou 'k zeggen; graaf tum affer de Balatum langest, zoëas 't vroger was, mar dan langer …
Dat lullëke gebouw van Thales mótten ze vur de vlakte gooien, en dan zoë deur graven langest de Havestraet tot an de Baanbergenweg an too. De Havestraet zou daer netuurlijk 'n héël ainde van ópknappen, en 't boëtjiesvolk kan zoë 't darp in varen, 'k zie 't al héëlemol vur me. 't Zou netuurlijk nog mooier wezen azze ze deur graven zouwen tot waar Joësie Órgel vroger z'n kruidenierswinkeltjen had, staenen de minsen oëk metéënen in 't ouwe darp. Minsen dee d'r goeëd kijk óp hemmen, zoëas ik, wurdt héël dikkels nijt naer ëluisterd, snóbbig mar waar …'t Is netuurlijk allemol mar 'n bietjen flaauwekul, mar wat zou 't mooi wezen as 't kón nij, net as in Bunschoëten …
In Bunschoëten stap je van de boët of zoë 't darp in, bósschóppen dooën, 'n vissien en 'n slukkien halen, 'n aindjen kuieren en de boët weer óp, óp 't darp an.
De geschiedenis van de haven
Vroger gebruikten de Huizere visters de haven van Naerden, totdat in 1683 de haven daerzoë ovvësleuten wurden. Vanof dee tijd wurden de vis annëvoerd óp de ree vur 't darp. De schuiten wurden daerzoë ëlost, en de vis wurden mót kruiwages en paerd en wagen an wal ëbrocht. 't Darp had too die tijd de groëste vloët van de Zuierzee, dat wazzen nog ëries tijen.
De visserij hier in darp het 'r dus vur ëzorgd dat we in 1854 'n aigen haven kregen, naedat 't in 1829 nijt lukten ómdatte ze 't nijt berappen kónnen. In 1849 wurden d'r FL. 6000,- bij mekaar ëlegen deur verschaien vistermannen, en dee wouwen Fl. 30,- 't jaar havegeld betalen, zoë is 't begunnen. De haven is héëlemol mót de hangd uitëgreuven, kaj-je je vandaag an de dag gien meer vurstellen nij, too die tijd wisten ze nog wat werken was … Ze binnen 'n groët jaar bezig ëweest óm dum uit te graven, en zeuven october 1854 leup de Huizere vloët vur 't eerst de haven binnen.
Bij 'n zuien wijnd kónnen de schuiten de haven nijt in zailen en wurden ze d'r innëtrukken mót 'n touwe, dat was 'n héël gehaister. Deur de visserij kwammen d'r oëk hanges in 't darp, 18 óp 't hoëgtepunt van de visserij. De vis wurden annëvoerd deur bijkangs 200 schuiten, dee ze teugesworig 'bótters' neumen. De meeste vis wurden in Duislangd verkocht, deur minsen dee ze 'Duise kruiers' neumden. De kruiers en de vis gungen mót 't spoor óp Duislangd an. Bij 't ketoor van Westlangd kaes (de Scheten), an de Zuierzee, staet nog 'n mooi béëld mót 'n Duise kruier d'r óp.
In de 70'er jaren is de haven breejer ëmaakt vanof waar nou eethuis de 'Kalkoves' staet. Jaren later, dat zal zoë'n bietjen ëweest hemmen too Hotel Newport en 't Nautisch kwartier annëlegen wurden is t'r nog vuul meer verangerd. De kniek naer links dee die vroger maakten wurden nou naer reks ëmaakt, de werkhaven wurden annëlegen en de jachthaven kwam daer oëk nog tussedeur. De pier dee nou langest Newport loëpt was vroger de linker pier, vanof de haven ëzien, dee lait nou reks nij. As je óp de haven leup zag je an de overkangt oëk alléënig mar waie en koeëien, de méënt. De héële méënt is nou volëbouwd mót wooëningen, febrieken en aar gedoo, 't ziet 'r nijt uit, over 'visie' ëspreuken. 't Zal mijn benijwen wat of ze dooën gaenen. Mót de kust hemmen ze 't beter vur mekaar, as je 't mijn vragen …
Kréëlis van lange Kees van Wessel Spek
Deze rubriek staat vanaf donderdag ook op onze website NieuwsbladvoorHuizen.nl met een vertaling in het Nederlands. Daarnaast op verzoek ook een gesproken versie om te horen hoe het in het Huizers klinkt. De rubriek van vorige maand is dan ook te beluisteren.