Is Huizen wel zo rijk als wij denken?
De gemeente heeft maar liefst 103.618.195 euro aan reserves, dus ruim 103 miljoen! Toch is er geen geld voor nieuw beleid. Zo wil de Stichting Huizer Museum meer subsidie voor extra personeel, de Stichting Huizer Havendagen geld voor een concert tijdens de Havendag en de Stichting Gooise Tram in oprichting een bijdrage voor haar toeristische tram. Daar is echter geen geld voor. Hoe zit dat nou? Is Huizen wel zo rijk als we denken?
HUIZEN Wethouder Bert Rebel beantwoordt een paar vragen om het financiële huishoudboekje van de gemeente inzichtelijk te maken en wij helpen om het voor iedereen nog duidelijker te maken. Het is misschien taaie kost, maar je wordt er heel wat wijzer van.
Aan welke regels moet de gemeente zich houden bij de jaarrekening en begroting?
Bert Rebel: "Dat staat allemaal beschreven in artikel 189 van de gemeentewet."
Het gaat te ver om dat allemaal hier te bespreken, maar belangrijk is om te weten dat er dus spelregels zijn. Een van de belangrijkste regels is dat een begroting sluitend moet zijn. Dat betekent dat er net zoveel geld binnen moet komen als je nodig hebt om alles te betalen.
Als je dat met thuis vergelijkt, betekent het dat je dus genoeg geld moet binnenkrijgen om al je rekeningen te betalen en alles wat je nodig hebt om in leven te blijven. Als je te weinig geld hebt, staan de schuldeisers aan de deur of heb je geen eten.
Wat gebeurt er als de gemeente zich niet aan die spelregels houdt?
Wethouder Bert Rebel: "De gemeente komt dan onder preventief financieel toezicht van de provincie. Dat betekent dat de provincie eerst de begroting moet goedkeuren én alle wijzigingen die er dat jaar nog plaatsvinden."
Dat komt er dus op neer dat de gemeenteraad op de vingers wordt gekeken als het gaat om geld uitgeven en dat de provincie eerst alles moet goedkeuren. Als de gemeente het helemaal bont maakt en echt geld tekort komt en dit zelf niet kan oplossen, kan de gemeente een zogeheten artikel 12-status krijgen en onder strikte voorwaarden geld krijgen van het Rijk.
Wethouder Bert Rebel: "Gelukkig is dat bij ons niet het geval. We doen het niet slecht, maar dat betekent niet dat we geld ten overvloede hebben."
Als je de stukken van de gemeente doorleest, zie je heel vaak de woorden 'structurele' en 'incidentele' inkomsten staan. Wat is het verschil tussen deze twee inkomsten?
Wethouder Bert Rebel: "Incidentele inkomsten en uitgaven beïnvloeden het begrotingsresultaat voor een jaar of zijn voor een paar jaren in de begroting opgenomen. Structurele inkomsten en uitgaven zijn in principe elk jaar terug te vinden in de begroting."
Dat is best nog een ingewikkeld antwoord. Kort door de bocht kun je het zien als dat je salaris structurele inkomsten zijn. Die krijg je elke maand. Daar kun je op rekenen. Dat geld kun je ook elke maand uitgeven. Als je een bonus krijgt of de loterij wint, is dat geld dat je niet elke maand hebt (incidentele inkomsten, dus). Als je het uitgeeft, is het ook weg.
De gemeente had in 2018 uiteindelijk minder uitgegeven dan er geld was binnengekomen, maar de wethouder waarschuwde wel dat het huishoudboekje van de gemeente in balans moet blijven. Tegenover structurele uitgaven moeten structurele inkomsten staan. Waarom is dat belangrijk?
Wethouder Bert Rebel: "Als je structurele uitgaven hebt, moet je ook zeker weten dat je jaarlijks het geld hebt om deze uitgaven mee te betalen. Incidentele inkomsten bieden hiervoor geen zekerheid. Vandaar dat structurele uitgaven ook met structurele inkomsten gedekt moeten worden. Dan heb je een sluitende begroting."
Kortom, als je elke maand rekeningen hebt en geld uitgeeft om te kunnen leven, moet daar elke maand ook iets tegenover staan als een salaris of een uitkering. Als je elke maand niet meer uitgeeft dan er binnenkomt, zit je oké.
De gemeente heeft natuurlijk geen salaris. Welke inkomsten heeft de gemeente en waarvan zijn die afhankelijk?
Wethouder Bert Rebel: "Het grootste deel van onze inkomsten komt van het Rijk, dat heet de Algemene Uitkering. Die was in de begroting van 2019 geschat op ongeveer 51,5 miljoen euro. Daarnaast krijgen we ook nog 14,7 miljoen van het Rijk voor specifieke dingen, zoals het jeugdbeleid. Afgesproken is dat als het Rijk veel geld kan uitgeven, de gemeenten ook meer geld krijgen. Heel vervelend is dat het Rijk nu minder uitgeeft en wij als gemeente te horen hebben gekregen dat we minder krijgen. Dat betekent dat we juist moeten bezuinigen in plaats van dat we geld hebben voor nieuwe dingen."
De gemeente krijgt ook nog andere inkomsten, zoals de ozb, oftewel de onroerendzaakbelasting. Die mag de gemeente zelf heffen. Dus dan zou je denken, doe dat omhoog en je hebt wel genoeg geld. Is dat zo?
Wethouder Bert Rebel: "We hebben in 2019 begroot dat we ongeveer 4,6 miljoen euro aan ozb innen. Als je deze dus 1 procent zou verhogen, dan heb je maar 46.000 euro meer. Bovendien staat er in het coalitieakkoord dat we lage woonlasten willen in Huizen. Verhogen is dus eigenlijk geen optie, tenzij de raad daar anders over besluit."
De gemeente krijgt ook nog eens 2,3 miljoen euro uit de huur van gemeentelijke panden en pacht van grond. Ook komt er nog geld binnen als er grond wordt verkocht. Daarnaast betaal je als inwoner zogeheten leges als je bijvoorbeeld een paspoort komt halen of een vergunning aanvraagt.
En dan de belangrijke vraag die we in het begin al stelden. De gemeente heeft in totaal 103.618.195 euro aan reserves, maar geen geld voor nieuw beleid. Hoe zit dat?
Wethouder Bert Rebel: "De zogeheten bestemmingsreserves kunnen alleen uitgegeven worden aan een bepaald doel. Dat heeft de gemeenteraad zo bepaald. Bijvoorbeeld het geld uit de sociale reserve. We willen dat iedereen in Huizen de beste zorg krijgt, maar weten niet hoeveel mensen dat zijn en wat ze nodig hebben. Als we daar dan te weinig geld voor begroten, dan kan deze reserve daarvoor gebruikt worden. Niet om de riolering te vervangen of om een school te bouwen. Daar zijn weer andere reserves voor."
Als je het met thuis vergelijkt, dan zou je dus gespaard kunnen hebben voor een auto. Dan is het wel de bedoeling dat je dat uitgeeft aan een auto en er niet van op vakantie gaat.
Zo'n dikke 33 miljoen euro zit er in die verschillende bestemmingsreserves, maar het overgrote deel, zo'n 70 miljoen, is algemene reserve. Wat doet de gemeente daar dan mee?
Wethouder Bert Rebel: "De algemene reserve wordt in beginsel ingezet om inkomsten te genereren. De rente is opbrengst. Als je dus geld uit de algemene reserve uitgeeft, krijg je minder rente en heeft de gemeente nog minder inkomsten. Dan moet je óf bezuinigen óf ergens anders geld vandaan halen. Rente-inkomsten zijn structurele inkomsten die structureel worden meegenomen in de begroting en vormen dus een serieus aandeel in de inkomsten. Dus inzet van de algemene reserve zorgt voor twee keer een nadeel in de begroting. Je bent het geld kwijt én je krijgt minder rente."
Als jij dus geld spaart en de rente gebruikt om maandelijks van te eten, dan kan je je spaargeld dus beter niet uitgeven. Je bent het geld kwijt en je hebt geen eten. Dat betekent dat de gemeente dus heel veel geld heeft dat ze niet mag uitgeven volgens die gemeentewet die we in het begin noemden. De provincie heeft ook aangegeven dat zij daar streng op gaat letten. Huizen moet de komende jaren dan ook bezuinigen.
Het is vergelijkbaar met wonen in een huis dat miljoenen oplevert als je het verkoopt, maar je kan het niet verkopen. Je bent dus op papier weliswaar miljonair, maar kan misschien geen eten kopen of op vakantie, omdat je niet genoeg salaris hebt om dat te betalen.
