Frauduleuze werkmethode blijkt al ruim 20 jaar praktijk bij gemeente
HUIZEN Een onthutsend beeld ontstaat uit het rapport van Deloitte over de frauderende teamleider van de afdeling Team Wijkbeheer en Service van de gemeente Huizen. Deze liet geld bij bedrijven opzijzetten door facturen te betalen voor werkzaamheden die nog niet waren gedaan. Dat geld kon hij dan later inzetten. Soms werden daar ook goederen van besteld als iPads, fietsen en camera's, die niet allemaal terug te vinden zijn bij de gemeente. Een werkwijze die volgens het rapport al ruim 20 jaar gehanteerd werd, zelfs al door de voorganger van de ontslagen ambtenaar.
De bedrijven en de gemeente hielden deze tegoedenlijsten bij, blijkt uit het onderzoek van Deloitte, waar ook een aantal van deze lijsten te vinden zijn. Binnen de afdeling Wijkbeheer en Service werden door diverse ambtenaren deze lijsten bijgehouden. Volgens verantwoordelijk wethouder Marlous Verbeek werd het systeem door de frauderende teamleider in stand gehouden door hiervoor zijn hiërarchische positie te gebruiken. Met andere woorden door machtsmisbruik.
Openbaarheid
De gemeenteraad wilde het rapport van Deloitte en de onderzoeken van de integriteitscommissie, waaronder die van het meldpunt, graag in de openbaarheid bespreken. Hiervoor moesten eerst diverse passages onleesbaar gemaakt worden, om zo de privacy en anonimiteit van betrokken personen te kunnen garanderen. Dit maakte het volgens de raadsleden ook nog wel lastig. Waren de redenen van twee oud-ambtenaren om niet mee te werken aan het onderzoek van de integriteitscommissie bijvoorbeeld wel legitiem? En hoe zat het met de twee bedrijven die niet mee wilden werken aan het onderzoek van Deloitte? Vragen die zij aan de wethouder stelden om, zoals de PvdA het benoemde, 'in te kunnen schatten of het probleem niet als een veenbrand zou blijven doorwoekeren en over een tijdje weer ergens de kop op zou steken in de organisatie'.
Zware wissel
Opmerkelijke conclusie die namelijk getrokken wordt in zowel het rapport van Deloitte als van de integriteitscommissie is dat deze werkwijze alleen lijkt voor te komen bij Team Wijkbeheer en Service. Gelukkig, volgens velen, waaronder wethouder Marlous Verbeek. Inmiddels rommelt het namelijk wel in de organisatie en zouden er ook al personele verschuivingen zijn bij de twee andere teams die onder de afdeling Openbare Werken vallen. "Het is inderdaad zo dat de gebeurtenissen een zware wissel hebben getrokken op de afdeling. Dat heeft effect op anderen eromheen. Je wilt samenwerken aan de beste dienstverlening en vraagt je af 'hoe nu verder?' en 'ben je nu nog op je plek in je functie?' Je krijgt een dynamiek, mensen gaan zich beraden. Eén iemand maakt gebruik van het generatiepact en gaat drie dagen elders werken. Op een andere afdeling werden dingen ook bespreekbaarder, omdat mensen zich veiliger voelden en dingen aan de kaak gingen stellen. Dit zorgde ervoor dat de persoon in kwestie een andere functie is gaan zoeken. En zoals u weet zijn we ook in gesprek met het afdelingshoofd Civiele Werken", aldus de wethouder.
Bedrijven aanpakken: 'We dreigen zo het lachertje te worden'
Bedrijven
Ze liet weten dat de twee oud-medewerkers die niet op de uitnodiging ingingen voor een gesprek daar legitieme redenen voor hadden gegeven. Deze zouden liggen in de persoonlijke levenssfeer en er zouden ook emoties meespelen. Wat betreft de twee bedrijven van de in totaal 15 leveranciers die in beeld waren bij het onderzoek, liet de wethouder weten dat daar inmiddels wel contact mee is geweest. Na het verschijnen van het rapport van Deloitte is de gemeente namelijk verder gegaan met het achterhalen van de tegoeden.
Deze zouden allemaal inmiddels teruggevorderd zijn, op het geld bij de twee bedrijven die in eerste instantie niet mee wilden werken na. "Er staat nog ergens ruim 9.000 euro open en er zijn afspraken gemaakt om hiervoor werkzaamheden uit te voeren. Dit is helaas vertraagd, maar gaat nog dit jaar gebeuren. Bij het andere bedrijf stond er nog een tegoed van 330.000 euro uit, exclusief btw. Hiervan is inmiddels 167.000 euro terug door het stopzetten van het betalen van facturen. Het bedrag van de vordering wordt betwist door het bedrijf en inmiddels is er een juridische procedure voor opgestart. De resterende vordering van rond de 200.000 euro inclusief btw willen we zo terugvorderen", aldus de wethouder.
Bedragen
Uit vragen van de VVD blijkt dat het dus inmiddels om meer gaat dan de bedragen die in het rapport van Deloitte staan. Op verzoek van de raad zal de wethouder nu een lijst met de laatst bekende bedragen aan de raad sturen, zodat dit mee kan worden genomen in de raadsvergadering van 26 september, waarin de raad zal besluiten of de rapporten ter kennisgeving aan zullen worden genomen of dat er verdere maatregelen zullen worden genomen.
Maatregelen
Deze maatregelen zouden dan weleens te maken kunnen hebben met wat de gemeente nu gaat doen ten opzichte van de bedrijven die aan deze praktijken hebben meegewerkt. De ChristenUnie merkte een groot verschil op in hoe er met het personeel en met de bedrijven is omgegaan. De partij wil daarom hardere maatregelen dan alleen het geld terugvorderen. Inmiddels zijn er namelijk al diverse maatregelen genomen om te voorkomen dat het vaker kan gebeuren, onder andere door het instellen van een auditteam dat regelmatig zal kijken hoe afdelingen omgaan met betalingen en of zij zich aan de regels houden. Ook is betrokken ambtenaren plichtsverzuim aangemeten, weliswaar niet verwijtbaar door de druk die door de teamleider is uitgeoefend.
Geen opdrachten meer
De VVD voegde daar aan toe dat ze een hardere aanpak wil. "Over een jaar doen we straks weer fijn zaken met hen. We dreigen zo het lachertje te worden." GroenLinks kon zich daar ook wel in vinden. Het CDA wilde daar nog wel een nuance in aanbrengen en wil daar balans in. "Er zijn veel verwijten naar leveranciers, maar we moeten wel fatsoenlijk blijven. Geen doodstraf geven, maar ze kunnen zich verbeteren." Wat betreft D66 mogen de bedrijven voor een decennia uitgesloten worden om zaken te doen met de gemeente. Gemeentesecretaris Paul Veldhuisen liet weten dat inmiddels in gesprekken al duidelijk is gemaakt dat er geen opdrachten meer gegeven worden aan deze bedrijven. Daar is bij de bedrijven ook wel begrip voor. Het uitsluiten van de bedrijven bij aanbestedingen zou moeilijker zijn.
Strafvervolging
De wethouder gaf aan te denken dat met de onderzoeken de onderste steen wel boven is. "We hebben geen reden om aan te nemen dat elders in de organisatie dit soort praktijken plaatsvindt, dat is door rapporten ook bevestigd." De wethouder hoopt dat met het bespreken van de rapporten in het openbaar er een afsluiting kan komen voor alle betrokkenen. Of dat het geval is, moet nog blijken aan de hand van de raadsvergadering van volgende week. Aan de andere kant loopt er ook nog een onderzoek door de Rijksrecherche onder toeziend ook van het Openbaar Ministerie. Zolang dat onderzoek loopt, is nog niet te zeggen of er ook daadwerkelijk strafrechtelijk dingen zijn die niet door de beugel kunnen. "Als het Openbaar Ministerie besluit om over te gaan tot strafvervolging, is dat pas het moment dat wij hier ook over worden geïnformeerd", aldus de wethouder.
Nasleep
"Deze nasleep heeft effect op iedereen die hier werkt. Dat vraagt nazorg, aandacht, zorgvuldigheid in de omgang met elkaar en het opnieuw opbouwen van relaties. We zitten midden in dit proces. Samen met leiding en medewerkers en nieuw elan willen we door met de verdere ontwikkeling van de afdeling Openbare Werken. We zijn trots op de medewerkers die zich onder moeilijke omstandigheden maximaal hebben ingezet voor de samenleving."
Politieke consequenties
Ze hoopt dat de raad nu het inzicht heeft gekregen dat het college na de melding in het voorjaar van 2018 direct aan de slag is gegaan en maatregelen heeft genomen om iets dergelijks in de toekomst te voorkomen. Op vragen of er ooit gesproken is over politieke consequenties van GroenLinks liet ze weten dat het college bij de informatie van deze zaak, die al lang speelde, hoorde en is gaan handelen. "Het hoogste orgaan bent u, de gemeenteraad. Wij staan daar beneden. Aan u het oordeel over dit college. Mijn mede-collegeleden staan achter me en steunen me ook. Wij hebben hier alles aan gedaan wat in onze macht lag."