Onvoldoende voor kwaliteit en meerwaarde van participatie
Gemiddeld geven participanten een 4,6 als rapportcijfer aan de samenwerking met de gemeente. De Rekenkamer deed er onderzoek naar om hiervan te leren.
HUIZEN Participanten aan 14 projecten waar burgerparticipatie is toegepast oordelen onvoldoende over de kwaliteit en meerwaarde van participatie. Het gemiddelde rapportcijfer is een 4,6. Dat blijkt uit een onderzoek dat de Rekenkamer, een instrument van de gemeenteraad, deed naar burgerparticipatie. Vooral om te leren hoe het beter kan.
De laagste score is voor het participatietraject Keucheniusgebied waar gemiddeld een 2,8 werd gegeven. De hoogste scores zijn voor participatietrajecten rond de invulling van het terrein van De Wijngaard met een 7,5 en het project Homerun in de wijk Stad en Lande dat een 7,1 kreeg.
Participanten zijn kritisch over de kwaliteit en meerwaarde van burgerparticipatie en samenwerking met de gemeente. Dat heeft betrekking op alle pijlers uit het evaluatiemodel dat bij het onderzoek is gebruikt: de bijdrage van participatie aan de realisatie van maatschappelijke opgaven, de kwaliteit van samenwerking, de kwaliteit van het democratische samenspel en de professionele vormgeving van participatieprocessen.
Eisen
'Als het samenspel met inwoners en andere partijen in de samenleving centraal staat, stelt dit eisen aan het gemeentebestuur en een professionele vormgeving van de interactie', aldus het onderzoek. Het blijkt dat Huizen het op sommige punten niet slecht doet, maar dat er ook nog stappen zijn te nemen om het proces van burgerparticipatie te professionaliseren.
Participatie draagt volgens het onderzoek wel bij aan resultaten voor de samenleving. 'We zien dit onder meer bij Homerun in de wijk Stand en Lande, De Wijngaard, Driftweg-Botterstraat. Dit geldt ook voor de casussen Keucheniusgebied en De Boerderij. Zo bestaat voor het Keucheniusgebied na 25 jaar discussies en plannen maken eindelijk zicht op realisatie. Rond De Boerderij is dankzij het participatietraject de rust teruggekeerd. Rond eenzaamheid zijn er eerste resultaten. Ondanks de start van de Werkgroep eenzaamheid in 2016 staat de aanpak echter nog in de kinderschoenen.'
Er is ook een keerzijde: 'Bij de casussen Keucheniusgebied en De Boerderij zien we ook dat participatie een prijs heeft. Veel relaties met de samenleving zijn beschadigd. Dat zingt ook rond in de samenleving. Enthousiasme en bereidwilligheid om samen te werken met gemeente staan onder grote druk.'
Samenwerking
'Veel relaties met de samenleving zijn beschadigd'
Het onderzoek concludeert dat samenwerking binnen het gemeentehuis onvoldoende in het teken staat van samenwerking met de samenleving. 'Er is onvoldoende bewustzijn dat inwoners ook vakbekwaam zijn of relevante (ervarings)kennis kunnen inbrengen. Van deze inbreng wordt beperkt gebruik gemaakt. De interne rolverdeling tussen raad, college en ambtelijke organisatie is onvoldoende om als betrouwbare en slagvaardige samenwerkingspartner op te trekken. Daar hebben spelers binnen en buiten het gemeentehuis last van. Daar komt bij dat de rol van de raad vaak niet helder is. Zo agendeert de raad in 2016 tweemaal een initiatief om wat aan eenzaamheid te doen, maar behandelt dit niet. Tijdens het vervolg is niet helder hoe de raad blijft aangesloten en wat zijn rol is.'
Drie casussen van burgerparticipatie zijn in het onderzoek nader bekeken: de participatie rond de invulling van het Keucheniusgebied, de overlast rond De Boerderij en die van een Werkgroep Eenzaamheid. 'Door de ervaringen met het Keucheniusgebied en deels ook De Boerderij is het vertrouwen in de politiek bij nogal wat participanten laag. Tegelijkertijd zijn participanten bereid én deels al in staat om volgens de gedachte van de Omgevingswet te werken. Zo lukt het participanten voor het Keucheniusgebied veel belangentegenstellingen te overbruggen. De gemeente heeft moeite om een goede belangenafweging te faciliteren en loopt hiermee juist achter op de samenleving. De raad heeft moeite overzicht te organiseren over alle relevante belangen rond politieke keuzevraagstukken. Dit geldt ook voor het geven van een stem aan bewoners die zich niet melden - of niet laten horen: de zwijgende minderheid, tegenstanders of juist de voorstanders.'
Participatie blijkt nog geen onderdeel te zijn van een gemeenschappelijke professionele werkwijze. Het komt er volgens het onderzoek als een apart spoor bij. Ook blijkt dat participatie vooral een verantwoordelijkheid is van de communicatiemedewerkers. Het ontbreekt aan goed gereedschap om participatie en samenwerking op professionele wijze te organiseren, zoals een goede participatieladder. Daarnaast bestaat weinig aandacht voor evaluatie en leren van participatie.
Overschat
'De basis wat betreft vaardigheden, communicatie en professioneel werken is niet op orde. De organisatie overschat de eigen vaardigheden en expertise voor participatie en cocreatie. Dit maakt 'frontlijnwerkers' kwetsbaar tijdens samenwerking met de samenleving. Zeker als sprake is van complexe opgaven met veel verschillende partijen, belangen en grote politieke gevoeligheid. Deels heeft dit te maken met onvoldoende investeringen in professionalisering van de ambtelijke organisatie op gebied van burgerparticipatie en samenwerking. We zien dat raadsleden wel het belang inzien om te investeren in verdere professionalisering. Zicht op maatschappelijke initiatieven ontbreekt grotendeels. Het is lastig om goed in te spelen op aanwezige energie in de samenleving en krachten te bundelen. We zien dat ook concreet rond de Werkgroep Eenzaamheid.'
Het onderzoekt beveelt een aantal maatregelen aan om de burgerparticipatie in de toekomst te verbeteren. De gemeenteraad besluit in haar vergadering van vanavond 26 september wat zij hiermee gaat doen.