Nieuwe Kerk door op ingezette koers
De Nieuwe Kerk heeft sinds 13 juni twee nieuwe dominees. Het zijn Bas van der Graaf en Frans van Velzen. Beiden hadden al een band met Huizen. Voor hen staat voorop dat de kerk toegankelijker zou moeten zijn voor mensen van buiten en dat er een goede aansluiting wordt gevonden bij de jeugd.
Hun voorganger was hier al mee bezig, maar zij gaan er actief mee verder. Beiden studeerden theologie in Utrecht. Ze kennen elkaar nog uit die tijd, ook van de studentenvereniging.
Frans van Velzen werd geboren in Rotterdam, maar groeide op in Barneveld. Na de middelbare school ging hij theologie studeren. Hij wilde niet per se dominee worden. Een tijd werkte hij als evangelist voor de IZB, de Inwendige Zendingsbond. “Inwendig wil zeggen: in Nederland”, legt hij uit. Daarna maakte hij de hele studie af zodat hij toch als dominee aan de slag zou kunnen. Hij startte in Rijnsaterwoude en werd vervolgens dominee in Harderwijk, maar toen zette hij er een punt achter.
Ontwikkelingsvisie
“Dat had twee redenen: het had te maken met mijn privésituatie én met het feit dat ik wilde bijdragen aan een ontwikkelingsvisie op hoe je in deze tijd kerk en dominee kunt zijn.” Hij deed nog een master missionaire gemeente. Tijdens die studie kon hij parttime aan de slag in de Meentkerk waar hij tot voor kort het pastoraat, de zorg voor de mensen in de kerk, deed. “Na een jaar kwam de Nieuwe Kerk erbij en dat leidde me tenslotte naar het werk hier.”
Rotterdam is ook de geboorteplaats van Bas van der Graaf, maar hij groeide op in Huizen waar hij tot zijn 28e naar de Nieuwe Kerk ging. “Het is bijzonder dat ik gevraagd ben hier dominee te worden. Na drie jaar op een accountantskantoor te hebben gewerkt, ging ik toch theologie studeren. Ik dacht erover na wat ik later met die studie zou gaan doen en ben uiteindelijk toch dominee geworden.”
Openmaken
“Als dominee werkte ik in Hulshorst, Gouda en Amsterdam. In de hoofdstad werd ik gevraagd de kerk ‘open te maken’ richting de stad en de buurt, juist met het oog op zoekende mensen. De leidende vraag daarbij was: Wat kun je betekenen als kerk in de buurt? De laatste periode werkte ik voor een zingevingsplatform voor millennials, Holy Hub genaamd. Millennials zijn mensen die zijn geboren tussen 1980 en 2000. Via dat platform komen mensen op hun eigen manier in contact met christelijke bronnen en praktijken.”
Ja tegen Nieuw Kerk
Frans van Velzen legt zijn keuze voor de Nieuwe Kerk uit: “Ik kende deze kerk al want ik werkte hier al 12 uur per week. Dominee zijn, is een wat grotere uitdaging dan het werk dat ik deed. Je doet dan niet alleen het pastoraat, maar ik mag nu ook beleidsmatig en toerustend bezig zijn. Ik denk graag mee over het vernieuwingsproces. Een keer per maand preek ik ook. Deeltijd werken, wilde ik graag. Met deze baan heb ik voor langere tijd duidelijkheid en vastigheid.”
Bij Bas van der Graaf speelden de volgende overwegingen. Hij zegt: “Het was een beetje onwaarschijnlijk dat ik deze stap zou zetten; ik was volop bezig met het platform Holy Hub, maar ik proefde de urgentie. De kerkenraad van de Nieuwe Kerk ziet in dat er echt iets moet gebeuren. Aansluiten bij de jongere generatie is een flinke uitdaging. Ik mag nu nadenken over de betekenis van dit kerkgebouw en de toekomst van de gemeenschap.”
Ander gebruik gebouw
Deze taak werd door de kerkenraad heel serieus op tafel gelegd. Een dominee kan iets betekenen in het bevorderen van dit vernieuwingsproces. In Amsterdam heeft Bas van der Graaf veel ervaring opgedaan in hoe je een kerkgebouw op een andere manier kunt benutten. Soms moet het gebouw ook bouwkundig worden aangepast aan de nieuwe functie.
“Daarnaast zijn we allebei bezig met de toekomst van het domineeschap. Er zijn nieuwe dingen nodig. Bij mij vertaalt zich dat in het feit dat ik voor 30 procent een eigen coach- en begeleidingspraktijk erbij heb. De praktijk staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Dat werk wil ik graag blijven doen dus een fulltimebaan als dominee zat er voor mij niet in. In de Nieuwe Kerk kon ik aan de slag voor 70 procent en dat paste mooi bij Frans die voor dertig procent werkzaam is.”
Samenwerking
Vervolgens zegt Bas van der Graaf: “We vinden het allebei leuk om in teamverband te werken. Dat is nieuw in deze kerk.” Zijn collega voegt daaraan toe: “Deze samenwerking biedt nieuwe kansen. We worden beiden ingezet op onze sterke punten. We zijn niet twee schapen met vijf poten. Het biedt voordelen.” Hoewel de Nieuwe Kerk kleiner wordt, willen de dominees toch betekenisvol zijn voor Huizen. Hoe kijkt de buitenwereld naar hen? Gebruiken ze woorden die iedereen snapt?
Taakverdeling
Frans van Velzen heeft als voornaamste taak het pastoraat, maar er zijn raakvlakken met andere taken. “Pastoraat is het meeleven met de mensen, overal waar dat nodig is. Het structurele bezoekwerk doen ouderlingen en andere kerkleden. Een keer in de maand preek ik en ik doe alle begrafenissen. Het is mooi werk op een heel intiem moment, kom ik bij mensen langszij.”
‘Het gesprek met jongeren is hard nodig’
De taken van Bas van der Graaf houden voor het leeuwendeel in: preken en kerkdiensten verzorgen. “Daarnaast vormt de vernieuwingsagenda een belangrijke taak. Dat geldt ook voor kerkdiensten en preken waar aansluiting met jong en oud moet worden gezocht en het gesprek met jongeren daarover is hard nodig. Hoe kunnen zij het geloof vasthouden in deze tijd?”
Dit gebouw zou door de week ook open kunnen zijn en er zouden bijvoorbeeld meer muzikale bijeenkomsten kunnen worden georganiseerd, gesprekken worden gevoerd en geluisterd naar mensen. Sommigen hebben behoefte aan een stilteplek waar ze een kaarsje op kunnen steken. Dat er veel kansen liggen, is duidelijk.
Een mooi vak
Wat het vak van dominee mooi maakt, is volgens Frans van Velzen het bezig mogen zijn op het snijvlak van het optrekken met mensen en input geven van het christelijk geloof vanuit de bijbel en de liederen. “Dat wil ik graag bij elkaar brengen en aansluiten bij de levenservaringen van mensen. Het is geweldig wanneer je op dat vlak mag werken.”
“Het is een complex beroep, maar dat staat bij mij niet op de voorgrond. Ik ben ervan overtuigd dat het christelijk geloof nog steeds relevant is, niet alleen voor kerkmensen, maar ook voor mensen daarbuiten.”
“Hoe kun je oude woorden, ideeën, vormen en praktijken voor een nieuwe generatie mensen opnieuw openen? Hoe kun je met nieuwe ogen kijken naar traditie en bijbelverhalen? Dat vind ik heerlijk om te doen en ik houd van de creativiteit die daarbij hoort”, zegt Bas van der Graaf.
Bijbelteksten
Zijn collega speelt piano en kent heel veel liederen uit allerlei bundels. Een bijbeltekst die hij erg mooi vindt is: 2 Petrus 3, vers 9 waarin staat Dat God niet treuzelt met zijn belofte, maar dat hij geduldig is en wil dat iedereen tot inkeer komt en niemand verloren gaat. “Dat creëert ook ruimte om tot inkeer te komen. Als kerk moet je ook ruimte creëren zodat mensen ertoe kunnen komen”, zegt hij.
Bas van der Graaf houdt erg van de muziek van Johnny Cash. Hij zingt zijn liederen ook graag. “Johnny Cash was iemand die zelf best een heftig leven heeft gehad en veel compassie had met degenen die kwetsbaar waren en aan de rafelranden van het leven stonden. Voor hen had hij altijd een boodschap. Hij was een gelovig mens en droeg zwarte kleding omdat hij solidair wilde zijn met mensen die aan de verkeerde kant zijn terecht gekomen”.
Een vers uit de bijbel waar Johnny Cash over zingt is: 1 Korinthe 15, vers 55. “Dat gaat over de opstanding. Er staat dat zelfs de dood Paulus, die de brief aan de Korintiërs schreef, niet kon verontrusten omdat hij wist dat hij geborgen was in God. Ook in het concrete leven is deze tekst zeer van toepassing.”
Plannen
Concrete plannen over hoe ze het straks gaan doen, zijn er nog niet. “Juist met jongeren moet je bij henzelf beginnen. We gaan vooral in gesprek en luisteren goed naar wat hun vragen zijn en wat ze nodig hebben. We hebben vaak voor hen bedacht wat goed voor hen zou zijn.”
“Jongeren staan nu voor heel andere uitdagingen dan waar wij voor stonden toen we jong waren. Ik wil een eerlijk gesprek voeren over geloven en kerk voor hen zijn. Er zijn relatief behoorlijk veel kinderen en jongeren in de Nieuwe Kerk, maar het gaat niet meer vanzelf”, zegt Bas van der Graaf.
Ruimte
Vervolgens zegt hij: “Wat ontzettend belangrijk is, is dat we als kerk ruimte maken. Naar de kerk gaan, moet voelen als thuiskomen. In onze startdienst op 13 juni ging het daar ook over: Hoe kun je thuiskomen in de kerk? Dat de buurt alleen al eens binnenkomt in dit gebouw, zou al een heel goede stap zijn.”
‘Ik wil graag dat mensen de drempel over durven’
“Een andere belangrijke taak voor mij is dat ik laat zien wat het christelijk geloof kan betekenen. Het woord ‘ruimte’ is mij heel erg lief geworden. Ik wil graag dat mensen de drempel over durven en merken dat er geen verborgen agenda is en dat ze niet meteen besprongen worden wanneer ze de kerk binnenkomen. Van belang is dat er ruimte is, daarmee bedoel ik zowel plek als tijd.”
Voor corona zaten er op zondag 400 mensen in de Nieuwe Kerk. Er is een flinke groep ouderen. De dominees gaan nadenken over hoe de kerk er over tien jaar uit zal zien. Het gebouw van de Nieuwe Kerk is in een andere tijd gebouwd. Het voldoet niet meer aan eisen van deze tijd.
Vier dingen
Hardop denken de dominees even na en laten hun gedachten de vrije loop: ‘Misschien kan er in de kerk een ontmoetingsruimte komen met horeca. Als het lukt vier dingen bij elkaar te krijgen: kerkdiensten, cultuur, compassie en commercie dan heb je een heel goede vorm gevonden.’
Door middel van bijvoorbeeld een horecagelegenheid, kan er geld worden verdiend waarmee andere dingen weer mogelijk gemaakt kunnen worden. De kerk moet het huis van de wijk worden. De opening en het slot van de Theaterroute zullen in september in de Nieuwe Kerk gaan plaatsvinden. Dat is al een heel mooie stap.
Met andere kerken
De laatste tijd worden er extra stappen gezet zodat de verschillende kerken in Huizen elkaar meer vinden. Met Kerst is er een videoboodschap opgenomen met dominees van alle kerken. Ieder had een eigen boodschap. Er worden al volop gesprekken gevoerd over hoe kerken beter samen kunnen werken
“De kerk is zo’n instituut geworden. Dat was helemaal niet de bedoeling. Een kerk moet meer een beweging zijn die met andere kerken optrekt zodat ze samen van betekenis kunnen zijn voor het dorp. Wanneer je iets samendoet, levert dat een positief beeld op. De mensen hebben allemaal verschillende behoeften. Het is daarom niet nodig te proberen om iedereen in één kerk te proppen”, zegt Bas van der Graaf tot slot.