Jan Veth & Heintje
Jan Veth (1864-1925) was behalve beeldend kunstenaar ook dichter, kunstcriticus, hoogleraar kunstgeschiedenis en estheticus. Hij legde vele prominente tijdgenoten vast en maakte ook naturalistische afbeeldingen van onder meer het leven in het Gooi. Zeker in de eerste helft van zijn carrière heeft hij zich veelvuldig beziggehouden met de etstechniek. Volgens Henriëtte Roland Holst vond Jan Veth "(…) in de fijne, vaak zielvolle gezichten der Huizer meisjes een bron van inspiratie.” Daarin was hij aan het begin van de jaren negentig van de negentiende eeuw zeker niet de enige. Kunstenaars als Wally Moes, Richard Roland Holst, Ferdinand Hart Nibbrig en zelfs de Duitse kunstenaar Max Liebermann raakten betoverd door de puurheid van de jonge vrouwen uit het Gooise vissersdorp. Heintje en Harpje waren de bekendste Huizer schildersmodellen. Veth heeft Heintje diverse malen geschilderd, waarbij hij haar dromerig in beeld bracht als symbool van de onschuld, een verlegen meisje. Heintje stond ook model voor Veths beroemde werk Karen (1892), waarin zij uitgebeeld werd als de hoofdpersoon uit het sprookje De rode schoentjes van Hans Christian Andersen. Opmerkelijk is dat Veth Karen zo heeft uitgebeeld dat haar voeten en dus ook haar schoenen buiten beeld blijven. In het oorspronkelijke verhaal gaat Karen haar ondergang tegemoet doordat haar rode schoentjes niet zouden stoppen met dansen. Veth lijkt echter meer geïnspireerd te zijn door het tweede deel waarin Karen tot inkeer komt, haar intrek neemt bij een domineesgezin en een hardwerkend bestaan leidt. De onschuldig ogende Heintje lijkt daar beter bij te passen. Dat Heintje in werkelijkheid wat minder onschuldig was, blijkt uit de woorden van Wally Moes die het Huizer model en haar moeder omschreef als "‘t zijn lastige portretten, medelijden met hun armoe verdienen zij niet". Voor de tentoonstelling Gooise Grensverleggers was het museum op zoek naar afbeeldingen van de woning of het atelier van Jan Veth. In de collectie van het Dordrechts Museum kwamen we deze (zie afbeelding) mooie foto tegen. Een betere kopie bleek in het bezit van de gemeente Hilversum. Op de foto zien we Heintje in het atelier van Jan Veth. Met behulp van een spiegel portretteert Veth Heintje op een etsplaat.
Deze foto was nieuw voor ons. Gelukkig is het uitwisselen van foto's in deze digitale tijden gemakkelijker geworden. Hoe mooi zou het zijn als al deze Gooise collecties digitaal gekoppeld kunnen worden? Zo kunnen verhalen voor iedereen zichtbaar gemaakt worden. Toekomstmuziek.