'Ouderen niet als een probleem zien'
HUIZEN/BEL - De jeugdzorg, zorg aan langdurig zieken en ouderen en hulp bij het vinden van werk zijn de drie taken die per 1 januari de verantwoordelijkheid van de gemeenten worden. Voor deze zorg werken Huizen, Blaricum, Eemnes en Laren veelal samen. Zijn de gemeenten er klaar er klaar voor? Wat zijn de spannende momenten, de zorgen en de uitdagingen? Wat kunnen de inwoners verwachten? Dat vroeg de redactie van het HuizerNieuws/BELNieuws tijdens een gezamenlijk interview met de vier burgemeesters. Conclusie: de burgemeesters zien zelfbewust met hun gemeenten de overgang tegemoet. Ze zijn erop voorbereid en klaar om zaken die nog niet helemaal goed gaan straks meteen op te pakken.
"Volgens mij zijn we er klaar voor. Er zullen het eerste jaar wel dingen oppoppen waar je redelijk op kunt anticiperen of waarvan je denkt: dat hadden we nou net niet verwacht, maar dat hoort er ook bij. Als de basis goed op orde is, dan moet je dat aankunnen in mijn beleving", zegt Joan de Zwart-Bloch, burgemeester van Blaricum.
De Huizer burgemeester Fons Hertog: "We hebben in het sociaal domein al veel cliënten, maar we krijgen er een nieuwe doelgroep bij: de jeugdzorg. We hebben het goed op orde, maar het wordt wel spannend, denk ik. Weten zij ons te vinden en wat vinden zij van onze werkwijze? Sinds juni hebben we voor de WMO en voor de jeugdzorg een flink aantal extra consulenten aangenomen. Dus ook qua capaciteit hebben we allemaal wel het gevoel dat we het in de basis het goed voor elkaar hebben. In de praktijk moet het zich echter nog bewijzen. Gaat het wel lukken?"
De Zwart: "Dat was met de invoering van de WMO op zich net zo. Daar zijn we ook uiteindelijk in staat geweest om alles op te pakken wat nog naar boven kwam, dus wat dat betreft moet het wel gaan lukken." Hertog: "Wat ik ook spannend vind, is in hoeverre mensen bezwaren gaan aantekenen en klachten gaan indienen. Je ziet bijvoorbeeld in de jeugdzorg dat ouders kwaad zijn als hun kinderen onder toezicht worden geplaatst. Wij zijn daar straks de hoofdpartij in. We proberen daar wel op te anticiperen en er klaar voor te zijn, maar je weet maar nooit. Ik heb eens een bijeenkomst bijgewoond waar het over Amsterdam ging, weliswaar van een andere orde, maar daar werd wel al gezegd dat dit heel heftig kan zijn. Dat is wel een punt van aandacht."
Vechtscheiding
Eemnesser burgemeester Roland van Benthem wil daar graag op inhaken: "Van de kinderen die in Amsterdam onder toezicht staan is 25% het gevolg van een vechtscheiding. Wij zitten natuurlijk in een vrij welvarende regio. Hier kunnen mensen het zich veroorloven advocaten in te huren en heel lang zo'n echtscheiding te laten slepen. Maar dat is in het belang van het kind juist niet goed. Daarin kunnen wij misschien juist op deze kleinere schaal wel een slag slaan. We kunnen veel eerder met ouders om de tafel gaan zitten en zeggen: jullie mogen als volwassenen elkaar het leven zuur maken, liefst niet, maar laten we in ieder geval ervoor zorgen dat de kinderen er niet de dupe van zijn. Als ik kijk naar mijn gemeente Eemnes met veel echtscheidingen, zitten daar ook veel kinderen bij. Dat is een risicofactor. Zijn wij beter in staat dan de provincie om sneller te acteren als het ergens niet goed gaat in een gezin of met een jongere. Dat vind ik het spannende. We gaan het heel goed optuigen. Dat zal zeker in het begin ook een aanzuigende vraag veroorzaken en dat creëert verwachtingen. We kennen allemaal de verontrustende rapporten over Savannah, het meisje van Nulde. Samen hebben we zo'n 70.000 inwoners. Het kan natuurlijk ook een keertje bij ons misgaan. Ben je daar voldoende op voorbereid en weet je wat je moet doen? Alle partijen kijken dan naar de gemeente. Straks zijn wij het als gemeenten die de verantwoordelijkheid dragen. Het heeft bovendoen ook meteen een grote impact in een kleine gemeenschap."
De Zwart: "We zitten in twee verschillende regio's. Juist in de geestelijke jeugdzorg hebben we een ronde gemaakt langs de velden en zijn we goed op de hoogte van wat er speelt. Dat is het meest nieuwe voor ons. De jongeren zijn nu voor een groot deel al in een circuit bekend, om het zo maar uit te drukken. Daar hoeft niet veel aan te veranderen."
Vergrijzing
De grootste zorg zit bij de burgemeesters echter in de vergrijzing. Van Benthem: "Mijn gemeente is nog vrij jong met rond de 13% ouder dan 65 jaar. Dat gaat in de komende jaren verdubbelen. Daar moet je de zorg voor leveren en wij krijgen het budget van 2012 met een korting. Nu kunnen we het nog betalen. Maar kunnen we dat over vijf of tien jaar ook of moeten we dan toch weer pijnlijke keuzes maken? Krijgen we niet een soort koekoeksei in ons nest gelegd die na het uitkomen de andere vogeltjes er uitduwt? We zien dat het Rijk aan de ene kant bezuinigt op de verpleeghuiszorg en aan de andere kant is het motto 'mensen moeten veel langer thuisblijven'. Dat vinden wel allemaal mooi en prachtig, maar tegelijkertijd is de gemeente nu verantwoordelijk voor de zorg in en om het huis."
Kans
De Zwart: "Je komt nu bij mijn stokpaardje, want wij moeten ouderen niet als een probleem gaan zien. Het is op zich zo dat misschien maar 10% van de ouderen aan het einde van hun leven ook echt intensieve zorg nodig hebben. Vaak is dat beeld anders. Het is niet per definitie zo dat als je ouder wordt je zorg nodig hebt. We hebben juist de kans om op dorpsniveau te zorgen dat mensen in staat zijn om zelf die verantwoordelijkheid op te pakken. Ik scherm te pas en te onpas met een initiatief als stadsdorp Zuid in Amsterdam. Een particulier initiatief waar mensen voor elkaar vrijwilligerswerk doen, met elkaar borrelen, eten, naar voorstellingen gaan en op die manier eenzaamheid voorkomen, maar ook ondersteuning kunnen bieden waar mensen dat nodig hebben. Zonder dat wij als overheid daar een vinger in de pap hebben. Daar zit dan ook weer de uitdaging in, want hoe kun je dat soort initiatieven ondersteunen, zonder dat je als overheid je er te veel mee gaat bemoeien? De kracht zit erin dat mensen dat zelf doen. We moeten als overheid dan ook naar een heel ander soort rol naar onze inwoners toe. Dat is een beweging die al een paar jaar geleden natuurlijk is ingezet."
Vrijwilligerswerk
Elbert Roest, burgemeester van Laren: "Ik heb het meest vergrijzende dorp van Nederland als burgemeester. Meer dan een kwart van de bevolking is 65 plus. Dat is een unieke situatie en ik ben dan ook al vaak voor gesprekken uitgenodigd, bijvoorbeeld op het ministerie. Ik denk dat als je in het dorp rondloopt, vergrijzing niet als zo'n probleem wordt ervaren. Ik denk dat dit komt omdat mensen steeds gezonder oud worden en dat mensen na de pensioengerechtigde leeftijd nog steeds in staat zijn om maatschappelijke taken te vervullen. Dus ik zie dat er tussen pakweg 65-66 en 85 jaar vrijwilligerswerk wordt verricht. Als iemand dan toch kwetsbaar wordt en zorg nodig heeft, dan is er ook een hele grote groep mensen die de tijd en energie heeft en het maatschappelijke verantwoordelijkheidsgevoel om dan in te springen. Een van de prachtvoorbeelden in ons gebied is dan het rollybussysteem dat helemaal gereden wordt door vrijwilligers en al jarenlang diensten verleent voor mensen die dat echt niet meer kunnen."
Keerzijde
In Laren probeert wethouder Leen van der Pols een en ander goed te organiseren, vertelt Roest: "Die heeft een klankbordgroep voor zichzelf in het leven geroepen van mensen uit alle geledingen van de samenleving die daar in de haarvaten zitten. Die moeten hem zo veel mogelijk signalen geven over wat er in de praktijk gebeurt. Hij heeft erover nagedacht en is erop voorbereid. Zo kun je verantwoord besturen. Wat voor de burgemeesters interessant is, is dat wij via de dagrapporten van de politie ook veel te weten komen en hoe schakel je dan met je wethouder Sociaal Domein? We hebben natuurlijk onze gesprekken, maar hoe we daar verder vorm aan gaan geven is nog een interessante uitdaging. Maar dat je het zo dicht bij de gemeenschap zelf hebt georganiseerd straks, dat zie ik als een plus en als een kans, omdat wij zo goed weten wat er in de samenleving leeft. Het heeft ook zijn keerzijde, de samenleving kan ook heel veeleisend zijn. Daar begon de burgemeester uit Huizen mee: als mensen gaan protesteren, moet je ook gezamenlijk een vorm vinden om erdoorheen te komen. Dat vergt wat van iedereen en daar is dan ook iedereen verantwoordelijk voor. Gezamenlijk focussen we ons erop dat het aantal hulpverleners bij gezinnen goed gebalanceerd is. Gezinnen mogen geen overload aan hulpverleners hebben en dat is ook een van de sturingsfactoren. We gaan als gemeenten zelfbewust de toekomst in."
Volgende week
Volgende week vertellen de burgemeesters hoe zij aankijken tegen de bestuurlijke hervormingen binnen de regio en hun gemeenten. Is samenwerking voldoende of draait het toch uiteindelijk uit op een fusie? Daarnaast geven zij hun visie op de woningbraken waarmee de gemeenten mee kampen. Wat kunnen de gemeenten daaraan doen en hoe zit het met de eigen verantwoordelijkheid van de inwoners?