Genezing van Operatiewonden: Revolutionaire Inzichten en Technieken!

Hoe verloopt de genezing van een operatiewond?

Primaire genezing

De genezing van een operatiewond via primaire genezing betreft wonden zonder substantieverlies of weefsels waarbij de verschillende lagen van de wondranden dicht bij elkaar worden gebracht met hechtingen, nietjes of kleefstrips, afhankelijk van de diepte van de wond.

Zonder complicaties, vooral infecties, zal de genezing plaatsvinden via primaire intentie, wat betekent dat:

• De wond wordt bedekt met epitheelcellen (epithelialisatie) binnen ongeveer 7 dagen;
• Met een consolidatie van het primaire litteken na een maand;
• En een definitieve rijping van het litteken na 12 tot 18 maanden.

Tenzij er een bijzondere aanleg of complicatie is, zal het definitieve litteken ideaal gezien nauwelijks zichtbaar zijn, soepel bij aanraking en van een kleur vergelijkbaar met die van het weefsel rond het litteken.

Secundaire genezing

In tegenstelling, wanneer er een complicatie optreedt, zoals een infectie die weefselverlies en zelfs fistels of holtes veroorzaakt, zal de genezing plaatsvinden via secundaire intentie door middel van “gerichte genezings” zorg, geleverd door specialisten met verbanden en materialen die zijn aangepast aan elk type wond. Secundaire genezing betreft ook chronische wonden zoals beenulcera of diabetische voetulcera of doorligwonden.

We zullen ons hier beperken tot de primaire genezing van chirurgische wonden, inclusief abdominale operaties die gepland zijn (dat wil zeggen, niet urgent), met uitzondering van keizersnedes waarvan de zorg anders is, en kleine chirurgieën (bijvoorbeeld, de verwijdering van een onderhuids cyste) die soms in een medische praktijk kunnen worden uitgevoerd.

Geplande chirurgie: goed ingeslepen protocollen

Tegenwoordig zijn er specifieke protocollen voor elk type chirurgie en geplande chirurgie is geen uitzondering. Hierdoor hebben de teams de tijd om alle fasen van het chirurgisch protocol te implementeren en daardoor worden de operationele risico’s, met name het infectierisico, aanzienlijk beperkt.

Over het algemeen wordt vóór de operatie een voorbereiding van de patiënt uitgevoerd: een douche met antiseptische zeep, het scheren van het operatiegebied, asepsis, antisepsis, het gebruik van steriele operatievelden… In de operatiekamer moeten alle voorwaarden worden gecreëerd om het infectie- en bloedingsrisico zoveel mogelijk te verminderen:

• Sterilisatie van de operatiekamer en van alle uitrusting;
• Zorgvuldig handen wassen door al het medisch personeel;
• Gebruik van steriele kleding die van top tot teen bedekt en van steriele handschoenen.

Bovendien zijn chirurgen getraind om hechtmateriaal te gebruiken dat is aangepast aan elk niveau van de incisie, van het peritoneum tot de huid, door een adequate spanning te handhaven en indien nodig cauterisatie te gebruiken om het bloeden van kleine bloedvaten te stoppen en zo de vorming van een hematoom te voorkomen.

Voor een normaal, esthetisch en kwalitatief litteken

Na de hechting wordt de wond bedekt met een verband dat de genezing in een vochtige omgeving mogelijk maakt. Deze zogenaamde “moderne” verbanden zijn doordrenkt met stoffen zoals hydrocolloïden die de wond vochtig houden, omdat sinds de jaren 1960 is aangetoond dat het bedekken van een wond met een vochtinbrengend verband de genezing versnelt.

Na de ingreep is douchen van de patiënt toegestaan bij afwezigheid van infectierisico en zullen verbandwissels plaatsvinden na het reinigen van de wond volgens een vooraf bepaalde frequentie afhankelijk van de wond. Maar regelmatige controle is noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de genezing goed verloopt en om te voorkomen dat het verband doordrenkt raakt met afscheidingen, wat maceratie zou kunnen veroorzaken.

Daarnaast wordt aanbevolen:

• Om het litteken niet aan de zon bloot te stellen;
• Om baden, roken en alcohol drinken te vermijden voor ten minste een maand om de vorming van het primaire litteken niet te hinderen.

Het naleven van deze maatregelen, deze controle en deze protocollen zullen de vorming van een normaal litteken mogelijk maken, dat wil zeggen, nauwelijks zichtbaar, soepel bij aanraking en van een kleur vergelijkbaar met die van het weefsel rondom het litteken.

Abnormale littekens

Hypertrofische littekens

Dit is een litteken dat normaal evolueert tot ongeveer de 3^e week maar daarna blijft zwellen, mogelijk zeer rood en pijnlijk wordt. Na een paar maanden zal het een relatief aanzienlijke verhevenheid vertonen die echter na een of twee jaar spontaan lijkt af te nemen.

Keloïde littekens

Dit zijn fibrotische en harde opgezwollen littekens die soms pijnlijk zijn en veel kleine bloedvaten (teleangiëctasieën) kunnen bevatten. Deze ontwikkeling wordt meestal al gezien tijdens de inflammatoire fase van de genezing. Keloïde littekens kunnen jeuk veroorzaken en in tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, zijn de oorzaken of bevorderende factoren voor dit type litteken niet bekend.

Atrofische of ingezonken littekens

Deze ontstaan vaak door een gebrek aan ondersteuning van het onderhuidse weefsel en komen voor bij gebrek aan bloedtoevoer en kunnen worden bevorderd door een behandeling met corticosteroïden.

Contractuur littekens

Deze komen het meest voor na een brandwond. Deze littekens zijn hard, vezelig en hebben een verhoogd reliëf. De samentrekking kan vaak de beweging belemmeren wanneer het litteken zich op een gewricht bevindt.

Gepigmenteerde littekens

Een donkerdere pigmentatie kan optreden bij circulatiestoornissen of op zeer donkere of zwarte huidtypes.

Factoren die de genezing kunnen vertragen

Er zijn vele factoren die de genezing kunnen vertragen en daardoor de vorming van een definitief abnormaal litteken kunnen bevorderen. Deze factoren kunnen lokaal, algemeen of secundair aan behandelingen zijn.

• Onder de lokale factoren kunnen we noemen: infectie van de wond, een lokaal zuurstoftekort in de weefsels, een hematoom;
• Onder de algemene factoren: roken, ondervoeding, stress, een hypovolemie, vasculaire ziekten zoals arteritis, diabetes, nierfalen, immuundeficiënties en bepaalde genetische ziekten;
• Onder de factoren gerelateerd aan behandelingen: corticosteroïden, non-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), bestraling, chemotherapie, lokale anesthetica.

Al met al hangt de normale genezing van een chirurgische wond en dus de vorming van een esthetisch en kwalitatief goed litteken af van het naleven van de operationele protocollen maar ook van het al dan niet aanwezig zijn van risicofactoren die de verschillende fasen van het genezingsproces kunnen vertragen.