Investeren in Natuur: Hoe het Ons Land Vooruithelpt!

In Nederland bestaat wetgeving om de natuur en biodiversiteit te beschermen. De natuur heeft ons nodig voor haar bescherming, en wij hebben de natuur nodig voor ons welzijn. Deze bescherming betreft niet alleen de zeldzame soorten, maar eveneens alledaagse soorten zoals de eik, beuk en koolmees, die kenmerkend zijn voor onze landschappen. Deze soorten zijn onderling afhankelijk. Als de bodem verzuring ondergaat door stikstof, ontvangt de eik onvoldoende kalk, wat ook de rupsen treft die van de eikenbladeren eten. Dit heeft weer gevolgen voor de koolmees, die zich voedt met deze rupsen en vervolgens jongen produceert met zwakke botten. Zo heeft vervuiling invloed op hele ecosystemen.

De afgelopen decennia hebben we veel soorten verloren zien gaan. Door toenemende intensieve landbouw, urbanisatie, vervuiling en een hoge stikstofneerslag was rond het jaar 2000 nog maar ongeveer 15 procent van de oorspronkelijke biodiversiteit over. Ondanks Europese en nationale regelgeving, schiet de overheid tekort in het nemen van adequate maatregelen voor natuurherstel.

Het behoud van onze ecologische ‘kroonjuwelen’, zoals eiken, beuken, vlinders en vogels variërend van de heivlinder tot de grutto, is cruciaal niet alleen voor natuurbehoud maar ook voor onze economie en welzijn. Volgens een rapport van het CBS in februari 2022, vertegenwoordigen ‘ecosysteemdiensten’ een waarde van ongeveer 15 miljard euro. Deze diensten omvatten het produceren van voedsel en hout, het zuiveren van water en lucht, het koelen van steden en het bieden van groene ruimtes voor ontspanning. Vooral de waarde van culturele ecosysteemdiensten, zoals toerisme en recreatie, is gestegen. Investeren in natuur is dus zowel ecologisch als economisch voordelig. De opbrengsten van deze diensten waren in 2022 zelfs zes keer hoger dan de kosten voor natuurbeheer, blijkt uit recente gegevens van het CBS en Wageningen Universiteit.

Er wordt weinig gesproken over de voordelen die wij halen uit de natuur. Diverse studies tonen aan hoe essentieel een groene omgeving is voor mensen. We vinden er rust en ontspanning, genieten van bossen, beken, duinen en heidevelden. De natuur vervult belangrijke behoeften, draagt bij aan onze fysieke en mentale gezondheid en vormt een onderdeel van onze identiteit.

Het stikstofprobleem veroorzaakt enorme economische schade door het opschorten en ongeldig verklaren van talrijke vergunningen. Maar de intrinsieke en sociaaleconomische waarde van de natuur biedt een minstens even belangrijke reden om de achteruitgang aan te pakken. En dat is mogelijk. De overheid kan het tij keren met een robuust maatregelenpakket.

Analyses van de Ecologische Autoriteit tonen aan dat in 96% van de natuurgebieden de hoge stikstofdepositie een belangrijke oorzaak is van de verslechtering. Daarnaast zijn sommige gebieden geïsoleerd en daardoor kwetsbaarder voor vervuiling, terwijl waterkwaliteit een probleem blijft door meststoffen, pesticiden en andere schadelijke stoffen. Het reduceren van stikstofuitstoot is dus de eerste en meest urgente stap. Op deze manier kunnen natuurgebieden geleidelijk herstellen. Niemand in Den Haag kan hier nog omheen.

Alle sectoren kunnen bijdragen, maar de landbouw, met een aandeel van 76% in de stikstofuitstoot, heeft de grootste uitdaging. Hoewel stikstofimport een rol speelt, is de export vier keer zo groot. Het is aan ons om actie te ondernemen. Cruciale maatregelen om de stikstofuitstoot te verminderen zijn onder andere het beperken van het aantal dieren per hectare, het creëren van bufferzones rond natuurgebieden, het aanpassen van diervoeding en het bevorderen van duurzame landbouw. Ook moet de waterkwaliteit worden verbeterd en de natuur versterkt door betere verbindingen. Biologische en natuurinclusieve landbouw tonen aan dat natuurbehoud en voedselproductie hand in hand kunnen gaan. Het is daarom van groot belang deze boeren te ondersteunen.

De al aangerichte schade mag ons niet weerhouden van het zo goed mogelijk herstellen van de natuur. Investeren in natuur draagt bij aan vooruitgang en houdt Nederland mooi en leefbaar.

Marjolein Demmers, directeur Natuur & Milieu

Marga de Jager, bestuursvoorzitter ANWB

Geert Dijks, directeur HISWA-RECRON