Opinie: Lagere inkomens betalen te veel voor energie: Tijd voor verandering!

De regering heeft plannen om huishoudens te ondersteunen, maar een blijvende oplossing in de vorm van financiering blijft uit, waardoor deze vaak niet de mensen bereikt die het het hardst nodig hebben. Het wordt tijd dat de regering de bestaanszekerheid serieus neemt en maatregelen treft om het energieverbruik en daarmee de energiekosten voor kwetsbare groepen te verminderen. Recent onderzoek van ABN Amro toont aan dat de energiekosten voor gemiddelde huiseigenaren met 21 procent zijn gestegen, terwijl huurders een stijging van 28 procent zagen.

Hoewel het kabinet mooie beloftes doet over bestaanszekerheid, laat het mensen met een lager inkomen in de kou staan. Het zogenaamde Noodfonds Energie is weliswaar verlengd, maar werd initieel slechts onder druk van de oppositie geopend om hoge energierekeningen te kunnen betalen. Bovendien blijven de gasprijzen de komende jaren hoog. Ook zijn investeringen in woningisolatie of de aanschaf van een warmtepomp voor deze groep financieel onhaalbaar.

Rug tegen de muur

Uit een onderzoek uitgevoerd door opiniepeiler Verian in opdracht van Natuur & Milieu blijkt dat 90 procent van de kwetsbare huishoudens het belang van energiebesparing erkent, maar tegelijkertijd met de rug tegen de muur staat. Een groot deel van deze huishoudens woont in huurhuizen (65 procent) of koopwoningen (26 procent) die onder een vereniging van eigenaren vallen. Zij kunnen vaak niet zelfstandig investeren in energiebesparing omdat ze afhankelijk zijn van hun verhuurder of de andere eigenaren in het gebouw. Van de ondervraagden zegt 61 procent daardoor geen mogelijkheid te zien om hun energierekening te verlagen. Vier van de vijf huishoudens met een eigen woning zegt de aanschafkosten voor energiebesparende maatregelen niet te kunnen betalen.

Een hoge energierekening kan snel leiden tot schulden en gerelateerde problemen. Soms zetten bewoners noodgedwongen de verwarming lager en blijven in de kou zitten, wat uiteindelijk tot ziektes kan leiden. Deze huishoudens zijn moeilijk te bereiken en zijn vooral bezig met overleven. Lokale sociaal-maatschappelijke initiatieven zoals de Energiebank hebben meer financiële ondersteuning nodig om deze huishoudens actief te benaderen en passende hulp te bieden. Het keukentafelgesprek speelt hierbij een cruciale rol, waarbij bewoners geholpen worden om hun energierekening structureel te verlagen.

Aanvullende hulp is nodig

Het zou helpen als de belasting op elektriciteit verder wordt verlaagd en de belasting op gas minder sterk wordt verhoogd. Dit maakt isolatie en alternatieven voor de cv-ketel aantrekkelijker. Voor huishoudens die echt in de problemen zitten, is aanvullende ondersteuning nodig, zoals het volledig voorfinancieren van energiebesparende maatregelen om schulden te voorkomen.

Huurders hebben zeker hulp nodig. De coalitiepartijen hebben afgesproken dat woningen met een energielabel E of slechter niet verhuurd mogen worden. Dit kan voor huurwoningen verhoogd worden naar minimaal energielabel B, wat de energierekening verder zal verlagen en huurders meer ademruimte geeft. Woningen met een energielabel B zijn bovendien geschikt voor een warmtepomp. Het kabinet zou deze technologie dan ook verplicht moeten stellen in huurwoningen om de energierekening verder te verlagen. Verhuurders kunnen de investering terugverdienen door de verwachte stijging van de woningwaarde. Zo kan het klimaatbeleid leiden tot de door dit kabinet gewenste bestaanszekerheid voor iedereen.

Dit opinieartikel is geschreven door Atse van Pelt van Natuur & Milieu en Manja Thiry van Stichting Energiebank, en verscheen in de Trouw op dinsdag 18 februari 2025.