Familieleden, vrienden, buren, zorgverleners, we kunnen allemaal op een dag te maken krijgen met een oudere persoon die aan dit syndroom lijdt: leer de tekenen van de ziekte herkennen, zodat je op tijd hulp kunt bieden!
Wat is het glijdend syndroom?
In de geriatrie wordt de term “glijdend syndroom” vaak gebruikt, hoewel het bij het grote publiek relatief onbekend is. Voor het eerst beschreven in 1956 door Dr. Jean Carrié in zijn proefschrift over “de sterfwijzen van ouderen in het hospice”, noemt hij het een “proces van involutie en veroudering in zijn meest volledige staat“. Dit betekent een geleidelijke verslechtering van zowel de fysieke als mentale gezondheid van een persoon. De term “glijden” verwijst naar de verslechtering van de toestand van de patiënt die de levenslust verliest en voelt dat hij langzaam naar de dood “glijdt”.
In medische kringen wordt het zelfs omschreven als een “onbewuste zelfmoord“. “Dit concept is echter controversieel, legt Dr. Thierry Bautrant, gerontopsychiater, expert bij de ARS en auteur uit. Het wordt niet erkend als een psychiatrische of geriatrische ziekte in het buitenland. Zelfs in Frankrijk, waar het wordt gebruikt, wordt het soms gezien als een vorm van snel evoluerende depressie. Over het algemeen is het eerdereen diagnose van uitsluiting, die wordt gesteld nadat depressie, psychotische stoornissen en apathische stoornissen zijn uitgesloten”.
Wie treft het?
Het glijdend syndroom is een ziekte van de hoge leeftijd, die zowel mannen als vrouwen treft die het meest kwetsbaar zijn. Volgens studies treft het 1 tot 4% van de ziekenhuisopgenomen personen ouder dan 70 jaar, met een gemiddelde leeftijd rond de 80 jaar. Het treft vooral mensen met chronische ziekten of meerdere aandoeningen (diabetes, hart- en ademhalingsproblemen, neuromusculaire voorgeschiedenis…).
Waar komt het glijdend syndroom vandaan?
De oorzaken van het glijdend syndroom kunnen zowel fysiek als psychologisch zijn. “Meestal volgt het op een traumatische gebeurtenis die de oudere persoon heeft meegemaakt“, legt de specialist uit. Een val, breuk, ziekenhuisopname, chirurgische ingreep, verhuizing (bijvoorbeeld een slecht voorbereide intrede in een bejaardentehuis, ervaren als verlating), ernstige ziekte en zware behandelingen, een infectie-episode, overlijden van een dierbare, familiale verwijdering, abrupte en opgedrongen onderbreking van een geliefde activiteit, ongeval en late interventie van hulpdiensten en posttraumatische stress… zijn vaak het startpunt van dit syndroom dat binnen een paar dagen tot een maand in gang kan worden gezet. Wanneer deze toestand aanhoudt, is het niet ongewoon dat andere ziekten zich ontwikkelen. Bedlegerigheid, gebrek aan hygiëne, incontinentie en ondervoeding dragen bij aan de uitputting van lichaam en geest. Het glijdend syndroom kan dan leiden tot de dood, als er geen passende oplossing voor de situatie wordt gevonden.
Wat zijn de symptomen?
Het glijdend syndroom wordt gekenmerkt door een plotselinge en hevige verandering in het gedrag van de persoon, die een desinteresse in alles toont, gevolgd door een snel verlies aan autonomie. De persoon heeft geen zin meer in het leven, niets is nog belangrijk voor hem of haar. Hun toestand verslechtert geleidelijk, tot aan de klinofilie (weigeren om op te staan).
Verlies van eetlust, spreken, wassen, aankleden, bewegen, mensen zien, passiviteit, moeten dus zowel familieleden als verzorgers alarmeren. “We zien veel tekenen die lijken opeen opgave om te vechten“, bevestigt Dr. Thierry Bautrant. De persoon heeft niet meer de energie om te overleven en familieleden kunnen de indruk krijgen dat hij of zij langzaam “wegglijdt” naar de dood.”
Vanuit klinisch oogpunt gaat het glijdend syndroom gepaard met een duidelijke verslechtering van de algemene gezondheidstoestand van de persoon.
- Gewichtsverlies (tot aanorexia);
- Ernstige dehydratie;
- Ondervoeding;
- Sfincterstoornissen;
- Afstoting;
- Symptomen van terugtrekking;
- Weigering van voedsel;
- Asthenie (vermoeidheid);
- Angstaanvallen;
- Cognitieve stoornissen;
- Weigering van zorg;
- Stilzwijgendheid.
Al deze symptomen leiden ertoe te denken dat de oudere persoon heeft besloten af te zien van de inspanningen die nodig zijn om door te gaan met leven. Deze belangrijke tekenen verschijnen in de dagen of weken na de triggerende gebeurtenis, terwijl de persoon op weg was naar herstel wat betreft de initiële pathologie.
Hoe herken je het glijdend syndroom bij een naaste of patiënt?
“Het probleem is dat al deze tekenen door elkaar lopen en gemakkelijk kunnen worden verward met een depressieve toestand”, erkent Dr. Thierry Bautrant. Maar in tegenstelling tot deze verwijst het glijdend syndroom niet noodzakelijkerwijs naar een gevoel van verdriet, concentratieproblemen, evenals een afname van interesse en plezier, terwijl deze vier symptomen dominant zijn bij depressie en vaak gepaard gaan met suïcidale gedachten. “Het glijdend syndroom wordt echt gekenmerkt door een verslechtering op fysiek vlak“, voegt de arts toe. Wanneer deze tekenen verschijnen, is het van fundamenteel belang om ze onmiddellijk aan te pakken. Want hoewel dit syndroom zeer ernstig is, is het ook niet onomkeerbaar: het is heel goed mogelijk om het noodlottige proces te stoppen, te genezen van dit syndroom en zelfs, om autonomie terug te krijgen! Goed omringd, kan de oudere persoon opnieuw beginnen met eten, communiceren en dus dit moeilijke moment overwinnen tot hij of zij een beter psychologisch welzijn bereikt.
Hoe lang duurt deze stoornis?
“Het syndroom volgt op een acuut decompensatie (infectieuze toestand, trauma, fysieke schok, vasculair probleem, chirurgie…), terwijl de initiële pathologie – die de schok veroorzaakte – al is aangepakt”, merkt Dr. Thierry Bautrant op. “Wanneer het tijdig wordt aangepakt, evolueert het glijdend syndroom gedurende een paar dagen, een paar weken of zelfs een maand, zelden langer”.
Wat zijn de risico’s als er niet tijdig wordt ingegrepen?
De ongunstige evolutie van de ziekte kan helaas snel zijn en fysieke problemen zoals anorexia en uitdroging veroorzaken, met alle complicaties van dien. “Het is een stoornis die serieus genomen moet worden omdat hetkan leiden tot de doodvan de patiënt als er niets wordt gedaan“, benadrukt de psychiater. De cijfers zijn zelfs vrij alarmerend: volgens studies overlijdt 80% tot 90% van de oudere personen die aan dit syndroom lijden, bij gebrek aan geschikte behandeling en zorg.”
Hoe goed te reageren, als naaste of als zorgteam?
Een persoon die aan het glijdend syndroom lijdt, zal niet uit zichzelf om externe hulp vragen aangezien hij of zij weigert zich te laten verzorgen: de waakzaamheid van naasten na de schok is daarom van cruciaal belang en maakt snel handelen mogelijk. “Hoe eerder deze aandoening wordt opgemerkt, hoe groter de kans op genezing”, bevestigt Dr. Thierry Bautrant. Maar het is ook belangrijk om te weten hoe te reageren en hoe te helpen. Meestal is specifieke zorg nodig.
Als de oudere persoon alleen thuis woont, wordt aanbevolen om verschillende hulpdiensten te organiseren om hem of haar goed te ondersteunen. Hulp in de huishouding, huishoudelijke hulp of gezelschapsdame, in aanvulling op de noodzakelijke medische zorg, kunnen helpen om deze moeilijke periode te overbruggen. Het eenvoudigste is om een beoordeling te maken met de huisarts van de persoon (indien mogelijk regelmatig, om deze staat te anticiperen) en te zien welke ondersteuning onmiddellijk moet worden geboden. Zodra de persoon zich beter voelt, is het belangrijk om na te denken over “het vervolg”: het overwegen van revalidatie van inspanning, evenals psychologische ondersteuning wordt sterk aanbevolen.
In een instelling is de interventie vaak sneller omdat de eerste tekenen (weigering om te eten, te drinken…) worden opgemerkt en onmiddellijk worden aangepakt.
Wat is de geschikte behandeling?
“De opname in een verpleeghuis is vaak onvermijdelijk omdat de zorg complex is en naasten kunnen worden overweldigd door de situatie. Ze hebben niet de nodige training om goed te reageren op een persoon die weigert zorg, water of het voedsel dat hem of haar wordt gegeven”, beschrijft de gerontopsychiater.
Op medisch vlak zijn alleen gezondheidsprofessionals in staat om de noodzakelijke zorg en psychologische ondersteuning te bieden, of het nu gaat om het voorkomen van doorligwonden, psychotherapeutische follow-up, geleidelijke renutrition en rehydratie, het voorschrijven van de juiste medicijnen voor de aangetroffen pathologieën, of de behandeling van bepaalde complicaties (plaatsing van een rectale sonde, fysiotherapiemassage, etc.). Indien nodig kunnen ziekenhuisopname of thuisziekenhuiszorg worden ingesteld.
“De behandeling is zowel organisch als somatisch, en niet-medicamenteuze behandeling is vaak de sleutel tot genezing, eenmaal de fysieke stoornissen zijn aangepakt”, legt de specialist uit. “Zelfs wanneer de persoon wordt geplaatst in een gespecialiseerde instelling, hebben naasten een rol te spelen omdat de band met hen en met de buitenwereld essentieel is voor verbetering”. Hoe meer contact wordt hersteld met de persoon door middel van zachte en zorgzame bemiddeling (door de tijd te nemen om met hem of haar te praten, door hem of haar foto’s van geliefden of van wat hij of zij leuk vindt te tonen, door activiteiten aan te bieden die verband houden met zijn of haar passies uit het verleden, door hem of haar te begeleiden met een dier…), hoe meer hij of zij inderdaad geleidelijk aan terugkeert naar het leven.
“In die zin is de training van zorgteams fundamenteel om elke brute houding of oordeel te vermijden”, vervolgt Dr. Thierry Bautrant. Het is essentieel om de nodige tijd te nemen en aan te passen aan de behoeften van de oudere persoon, om hem of haar goed te begeleiden in zijn of haar genezingsproces. Therapieën zoals bemiddelingstherapie of reminiscentietherapie zijn bijvoorbeeld methoden die zeer effectief zijn, maar die niet geïmproviseerd kunnen worden.”
Kan het glijdend syndroom worden voorkomen?
Preventie is essentieel als men zijn naaste wil beschermen. Het is echter niet altijd eenvoudig om te implementeren, omdat de verzorger, vooral als zijn of haar bezoeken onregelmatig zijn, moeite kan hebben om veranderingen in het gedrag van de oudere persoon op te merken of dit toe te schrijven aan een ziekte, tijdelijke vermoeidheid of een leeftijdsgerelateerde tegenslag.
Over het algemeen kunt u het risico voorkomen door de volgende gewoonten aan te nemen:
- Wees attent op de gezondheidstoestand van uw naaste tijdens uw bezoeken, om de tekenen van dit syndroom zo snel mogelijk te detecteren. Vooral in situaties van ziekenhuisopname of herstel, waar de oudere persoon zowel fysiek als psychologisch moet worden ondersteund en omringd;
- Begeleid hem of haar tijdens medische afspraken, om zijn of haar gezondheidstoestand beter te volgen;
- Behoud de sociale band door hem of haar activiteiten aan te bieden, waaronder bordspellen;
- Als u op afstand bent, investeer dan in een systeem van telesurveillance en teleassistentie om de autonomie van uw naaste beter te handhaven en een snelle interventie te garanderen in geval van een val of malaise;
- Bereid zijn of haar intrede in een verpleeghuis goed voor: betrek hem of haar bij deze beslissing, begeleid hem of haar tijdens het bezoek aan de instellingen en help hem of haar zich te integreren in de eerste tijd, terwijl u hem of haar genegenheid toont.
- Overleg met de arts om mogelijke chirurgische ingrepen die als angstaanjagend worden beschouwd, uit te stellen.
Ten slotte, aarzel niet om de behandelend arts op de hoogte te brengen van elke verandering in het gedrag van uw oudere naaste, of zelfs om hulpdiensten te bellen als deze laatste niet kan ingrijpen. Beter te veel zorg dan een te
Vergelijkbare artikelen :
- Vrouw ontdekt trisomie 21 tijdens zesde zwangerschap: Een onverwachte diagnose!
- De vrouw met het meeste haar ter wereld ziet er nu zo uit
- Alles over Paraplegie: Oorzaken, Symptomen en Behandelingen Ontdekt!
- Hermaphrodisme onthuld: Alles over seksuele ambiguïteit!
- Hartaanval bij Vrouwen: Oorzaken, Symptomen en Behandelingen Ontmaskerd!
Jeroen Bakker is een gepassioneerd journalist met een brede interesse in maatschappelijke thema’s. Hij verdiept zich vooral in de zorgsector en schrijft over innovaties en uitdagingen binnen de gezondheidszorg.
